İŞ KAZASI : BİLDİRİMİ ;SAĞLANAN HAKLAR
VE ÖLÜM HALİNDE GELİRİN HAK SAHİPLERİNE PAYLAŞTIRILMAS
Konumuz iş
kazasının kanunlardaki yeri ,bu kazaya uğrama durumunda bildirim süresi ve
sağlanan haklar ,iş kazası geçiren kişinin vefatı sonucu bakmakla yükümlü
olduğu kişilerin hakları konusunda makalemde bilgi sunacağım Sırasıyla 506
sayılı yasa 5510 sayılı yasa ve 6331 sayılı yasalarda iş kazasını tariflerinden
başlayalım…
506 Sayılı SOSYAL
SİGORTALAR KANUNU İŞ KAZASI VE MESLEKHASTALIĞININ TARİFİ:
Madde 11
A) İş kazası,
aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya
sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır:
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
c) Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi
yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu
olarak götürülüp getirilmeleri sırasında.
B) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre
tekrarlanan birsebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya
sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.
Bu kanuna göretesbit edilmiş olan hastalıklar listesi dışında herhangi bir
hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması üzerinde çıkabilecek
uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.
5510 Sayılı SOSYAL
SİGORTALAR KANUNU
Madde 13-İş kazası;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) (Değişik bend:17/04/2008-5754 S.K./8.mad) İşveren tarafından yürütülmekte
olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa
yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri
dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen
zamanlarda,
d) (Değişik bend:17/04/2008-5754 S.K./8.mad) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a)bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş
mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş
gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre
uğratan olaydır.
6331
sayılı İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KANUNU
Madde
3
g) İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen,
ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan
olayı,
şeklinde yeniden tanımlanmıştır.
İş
Kazasının Bildirim Süreleri
Kanunun
4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalılar ile 5
inci maddesinin (a), (b),(c) ve (e) bendinde sayılan sigortalıların iş kazası
geçirmeleri halinde
işverenleri
tarafından kazanın olduğuyerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma
kazadan sonraki üç işgünüiçinde5 inci maddesinin (g) bendinde sayılan
sigortalının iş kazası geçirmesihalinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve
ülkemiz ile sosyal güvenliksözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine
derhal, Kurumakazadan sonraki üç işgünü içinde Ek 5 inci maddesinin dördüncü
fıkrasındabelirtilen tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz
olarakçalıştırılan sigortalıların ise kendilerince veya işverenlerince
kollukkuvvetlerine derhal, Kuruma kazadan sonraki üç işgünü içinde
bildirilmesigerekmektedir.
Sigortalıların,
işverenin kontrolüdışındaki yerlerde iş kazası geçirmeleri halinde ise, iş
kazası ile ilgilibilgi almasına engel olacak durumlarda iş kazasının
öğrenildiği tarihtenitibaren bildirim süresi üç işgünüdür.
6331
sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun İşkazası ve meslek
hastalıklarının kayıt ve bildirimi yan başlıklı 14 üncümaddesi gereği işveren;
a)
Bütün iş kazalarının kaydını tutar,gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile
ilgili raporları düzenler.
b)
İşyerinde meydana gelen ancak yaralanmaveya ölüme neden olmadığı halde işyeri
ya da iş ekipman ının zarara uğramasınayol açan veya çalışan, işyeri ya da iş
ekipmanını zarara uğratma potansiyeliolan olayları inceleyerek bunlar ile
ilgili raporları düzenler.
İşveren,
aşağıdaki hallerde belirtilensürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:
a)
İş kazalarını kazadan sonraki üç işgünü içinde.
Sağlık
hizmeti sunucuları ise kendilerineintikal eden iş kazası, vakalarını en geç on
gün içinde Sosyal GüvenlikKurumuna bildirir.İş kazasınınbildirilmemesi sonucu
6331 sayılı Kanunun 26 ıncı maddesi (e) bendigereği 14 üncü maddesinin birinci
fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerinegetirmeyen işverene her bir
yükümlülük için ayrı ayrı binbeşyüz Türk Lirası,ikinci fıkrasında belirtilen
yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene ikibinTürk Lirası, dördüncü
fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyensağlık hizmeti sunucuları
veya yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularınaikibin Türk Lirası iadri para
cezası kesilir…Verilen idari para cezaları SGK tebliğinden itibaren otuz
gün içindeödenecetir…
İş
kazası sonucu sağlanan haklar şunlardır:
a)
Sigortalıya, geçici iş göremezliksüresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği
verilmesi.
b)
Sigortalıya sürekli iş göremezlikgeliri bağlanması.
c)
İş kazası sonucu ölen sigortalının haksahiplerine, gelir bağlanması.
d) Gelir
bağlanmışolan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
e)
İş kazası sonucu ölen sigortalı içincenaze ödeneği verilmesi.
1)
Sağlık yardımı yapılması;
Bu
yardımlar sigortalının,
a)
Hekime muayene ettirilmesi
b)Teşhis
için gereken klinik ve laboratuvarmuayenelerinin yaptırılması,
c)
Gerekirse bir sağlık tesisine deyatırılarak, tedavisinin sağlanması,
d) Tedavi süresince gerekli ilaç ve
hertürlü iyileştirme vasıtalarının temin edilmesidir.
Sağlık
yardımı, iş kazasına uğrayansigortalının belirli bir süreye bağlı olmaksızın,
sağlık durumunun gerektirdiğisürece devam eder ve iyileşen sigortalıların arıza
veya hastalıklarınınnüksetmesi halinde, tedavileri yeniden sağlanır.
2)
Geçici iş göremezlik süresince günlüködenek verilmesi,
Sigortalıya,
çalışma günü ve prim ödemesüresi ne kadar olursa olsun, istirahatli bırakıldığı
her gün için geçici işgöremezlik ödeneği verilir.
3)
Sürekli iş göremezlik hallerinde gelirbağlanması,
4)
Protez, araç ve gereçlerininsağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi,
Sigortalıya, arızasına göregerekli görülecek her türlü protez araç ve gereçleri
Kurumca sağlanır, onarılırve yenilenir.
5)
Sağlık yardımlarının yapılması veyaprotez araç ve gereçlerinin sağlanması,
takılması, onarılması ve yenilenmesi için, gerektiğinde sigortalının yurt
içinde başka yere gönderilmesi;
Sigortalı,
gerekirse muayene ve tedavisinin yapılması veya protez araç ve gereçlerinin
sağlanması için yurt içinde başka bir yere gönderilir.
Gidiş-dönüş
yol paraları ile zaruri masraf karşılıkları ile sigortalının sağlık durumu
nedeniyle bir başkasının refakat etmesi gerektiği hekim raporu ile
belgelenirse, refakatçinin de gidiş-dönüş yol paraları ile zaruri masraf
karşılıkları ödenir.
6)
İş kazasına uğrayan ve meslek hastalığına tutulan sigortalının tedavi için
yabancı ülkeye gönderilmesi;
Yurt
içinde tedavisi mümkün olmayan, ancakyabancı bir ülkede kısmen veya tamamen
tedavisi mümkün olan ve mesleğindeuğradığı işgöremezlik derecesinin
azalabileceği, Bütçe Uygulama Talimatındabelirtilen yurtdışında tedavi amacıyla
sağlık kurulu raporu vermeye yetkisağlık kurumları sağlık kurulu raporu ile
tespit edilen sigortalının ve buraporda belirtilmişse, refakatçisinin
gidiş-dönüş yol paraları ve zarurimasrafları ile o yerdeki kalış ve tedavi
masraflarının ödenmesi,
7)
İş kazası veya meslek hastalığı sonucuölümlerde cenaze masrafı karşılığı
verilmesi;
8)
İş kazası veya meslek hastalığı sonucuölen sigortalının hak sahiplerine gelir
bağlanması
Şayet iş kazası geçiren kişi vücut bütünlüğünü SGK
Sağlık kurulunca meslekte kazanma gücünü :kaybı oranında kazanır ve
hesaplanır.
1-
Sürekli tam iş göremezlik geliri= GÜNLÜK KAZANÇ x 30 x % 70
2-
Sürekli kısmi iş göremezlik geliri= GÜNLÜK KAZANÇ x 30 x % 70 x SÜREKLİ İŞ
GÖREMEZLİK DERECESİ
Olarak
uygulanacaktır…
BAĞKUR’lular
açısından ise 5510 sayılı Yasa’nın 19. maddesinin dördüncü fıkrasına göre
sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından
dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim
ve prime ilişkin her türlü borçlarının ÖDENMİŞ olması zorunludur.
İŞ
KAZASI GEÇİREN KİŞİ VEFAT EDERSE :
Ölüm
gelirinin hak sahiplerine paylaştırılması
a)
Dul eşine % 50'si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bu 5510
sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri
hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması
veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde
% 75'i,
b)
Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu
Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya
kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
1)
18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim
yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
2)
Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl
olduğu anlaşılanların veya,
3)
Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan
veya dul kalan kızlarının, her birine %25'i,
c)
(b) bendinde belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız
kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı
bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber
ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak
sahibi bulunmayanların herbirine % 50'si,
d)
Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve
irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması
ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir
ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25'i oranında;
ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın
yukarıdaki şartlarla toplam % 25'i, oranında aylık bağlanır.
Sigortalı
tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı
hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları,
bağlanacak aylıktan yukarıda belirtilen esaslara göre yararlanır. Hak
sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamı sigortalıya ait aylığın tutarını
geçemez. Bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin aylıklarından
orantılı olarak indirimler yapılır.
Hikmet Yıldırım Kılıçaslan