Amaç ve kapsam-MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı, bilirkişilerin
nitelikleri, eğitimi, seçimi ve denetimine ilişkin usul ve esasların
belirlenmesi ile bilirkişilik için etkin ve verimli bir kurumsal yapı
oluşturulmasıdır.
(2) Bu Kanun adlî, idarî ve askerî yargı alanında
yürütülecek her türlü bilirkişilik faaliyetini kapsar.
(3) Kanunlarda bilirkişilik yapabileceği öngörülen
kurumlar ile bilirkişilik hizmeti veren kamu kurum ve kuruluşları bu Kanunun
kapsamı dışındadır.
Tanımlar-MADDE 2 – (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bilirkişi: Çözümü, uzmanlığı, özel veya teknik
bilgiyi gerektiren hâllerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi
için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisini,
b) Bakanlık: Adalet Bakanlığını,
c) Başkan: Bilirkişilik Üst Kurulu Başkanını,
ç) Bölge Kurulu: Bilirkişilik Bölge Kurullarını,
d) Daire Başkanlığı: Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri
Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulacak Bilirkişilik Daire Başkanlığını,
e) Genel Müdürlük: Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünü,
f) Meslekî eğitim: Üst Kurul tarafından belirlenen
ilkeler kapsamında bilirkişilerin uzmanlık alanlarındaki meslekî bilgi ve
becerileri ile yeterliliklerini geliştirmeye yönelik eğitimi,
g) Temel eğitim: Kanunlarda benimsenen esaslar ve Üst
Kurul tarafından belirlenen ilkeler kapsamında bilirkişilik faaliyeti öncesinde
verilen zorunlu eğitimi,
ğ) Temel eğitim sınavı: Bilirkişilik temel eğitimi
sonunda yapılan ve kapsam ve sınırları Üst Kurul tarafından belirlenen sınavı,
h) Üst Kurul: Bilirkişilik Üst Kurulunu, ifade
eder.
Temel ilkeler-MADDE 3- (1) Bilirkişi, görevini dürüstlük kuralları
çerçevesinde bağımsız, tarafsız ve objektif olarak yerine getirir.
(2) Bilirkişi taraflarla görüşemez; taraflardan
ihtiyaç duyduğu bilgiyi hâkim veya Cumhuriyet savcısı vasıtasıyla temin
edebilir; zorunluluk bulunması halinde hâkim veya Cumhuriyet savcısının uygun
görmesi Şartıyla ve iki tarafın da hazır olduğu bir ortamda taraflarla
görüşebilir.
(3) Bilirkişi, raporunda çözümü, uzmanlığı, özel
veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hukukî
nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz; uyuşmazlığın esasını çözecek
nitelikte hukukî sonuçlar çıkaramaz.
(4) Hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukî
bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz.
(5) Bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevi
bizzat yerine getirmekle yükümlü olup, görevinin icrasını kısmen yahut tamamen
başka bir kimseye bırakamaz.
(6) Bilirkişi görevi sebebiyle kendisine tevdii
edilen bilgi ve belgelerin veya öğrendiği sırların gizliliğini sağlamakla
yükümlüdür. Bu yükümlülük, görevi sona erdikten sonra da devam eder.
(7) Bilirkişi olarak, yalnızca bir kişi
görevlendirilebilir. Ancak, gerekçesi açıkça gösterilmek suretiyle, tek sayıda,
birden fazla kişiden oluşacak bir kurulun bilirkişi olarak görevlendirilmesi de
mümkündür.
(8) Çözümü, uzmanlığı veya özel ya da teknik
bilgiyi gerektiren sorun açıkça belirtilmeden bilirkişi görevlendirilemez.
(9) Aynı konuda bir kez rapor alınması esastır.
(10) Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) veya
bu sisteme entegre Bilişim sistemleri ya da yazılımlar vasıtasıyla ulaşılabilen
bilgiler veya çözülebilen sorunlar için bilirkişiye başvurulamaz.
Bilirkişilik Üst Kurulu-MADDE 4 – (1) Bu Kanunla verilen görevleri yerine
getirmek üzere Bilirkişilik Üst Kurulu kurulmuştur.(2) Kurul aşağıdaki
üyelerden oluşur:
a) Adalet Bakanlığı Müsteşarı. b) Hukuk
İşleri Genel Müdürü. c)
Bilirkişilik Daire Başkanı.
ç) Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu tarafından
Yargıtay üyeleri arasından seçilecek bir kişi.
d) Danıştay Başkanlık Kurulu tarafından Danıştay
üyeleri arasından seçilecek bir kişi.
e) Askerî Yargıtay Başkanlar Kurulu tarafından
Askerî Yargıtay üyelerinden seçilecek bir kişi.
f) Yükseköğretim Kurulu tarafından üniversitelerin
özel hukuk, ceza hukuku ve idare hukuku alanlarında görev yapan öğretim üyeleri
arasından seçilecek birer kişi.
g) Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Birinci
Dairesi tarafından istekleri bulunan birinci sınıf adlî ve idarî yargı
hâkimleri ile Cumhuriyet savcıları arasından seçilecek toplam dört kişi.
ğ) Adalet Bakanlığı tarafından Adli Tıp Kurumunda
görev yapanlar arasından seçilecek bir kişi.
h) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yönetim
Kurulu tarafından mühendis veya mimarlar arasından seçilecek bir kişi.
ı) Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve
Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Yönetim Kurulu tarafından muhasebeci
veya mali Müşavirler arasından seçilecek bir kişi.
i) Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu
tarafından avukatlar arasından seçilecek bir kişi.
(3) Kurulun Başkanı Adalet Bakanlığı Müsteşarıdır.
Müsteşar gerekli gördüğünde yardımcılarından birini Kurula Başkanlık etmek
üzere görevlendirebilir.
(4) Kurulun Bakanlık dışından görevlendirilen
üyelerinin görev süresi üç yıldır. Görev süresi dolan üyeler yeniden
görevlendirilebilir.
(5) Üst Kurulun üyeliklerinin ölüm, emeklilik,
istifa, atama ve benzeri nedenlerle boşalması hâlinde, boşalmayı takip eden
onbeş gün içinde, kalan süreyi tamamlamak üzere, yeni üyelerin seçimi yapılır.
(6) Kurulun sekretarya hizmetlerini Daire
Başkanlığı yürütür.
(7)Kurul toplantılarına,uzmanlar ve resmi/ özel
kurumların temsilcileri davet edilerek görüşleri alınabilir.
(8) Kurul,3 ayda bir toplanır. Başkan, ihtiyaç
olması durumunda Kurulu her zaman toplantıya çağırabilir.
(9)Kurul,üye tam sayısının salt çoğunluğu ile
toplanır,katılanların salt çoğunluğuyla karar alır.
Bilirkişilik Üst Kurulunun görevleri-MADDE
5 –
a) Bilirkişilik
hizmetlerinde temel ve alt uzmanlık alanlarını tespit etmek.
b) Temel ve alt uzmanlık alanlarına göre
bilirkişilerin sahip olması gereken nitelikleri belirlemek. c) Bilirkişilerin,
görevlerini yürütürken uymaları gereken etik ilkeleri belirlemek.
ç) Temel ve alt uzmanlık alanlarına göre
bilirkişilerin uyacağı rehber ilkeleri ve hazırlayacağı raporların standardını
belirlemek.
d) Bilirkişilik temel eğitimi ve bu eğitim sonunda
yapılacak olan sınava ilişkin esas ve usulleri belirleyerek eğitimi verecek
eğitim ve öğretim kurumları ile diğer kurumlara izin vermek.
e) Bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanlarında
verilecek eğitime ilişkin esas ve usulleri belirlemek ve bu eğitimleri verecek
kamu veya özel kurum ya da kuruluşlara izin vermek.
f) Alanlarındaki uzmanlıkları ve bilimsel
yeterliliklerini dikkate alarak bilirkişilik temel eğitimi ile bu eğitim
sonunda yapılacak sınavdan muaf tutulacaklara ilişkin esas ve usulleri
belirlemek.
g) Görev alanına giren konularda bilim
komisyonları veya çalışma grupları kurmak.
ğ) Bilirkişilerin denetimine ve performansına
ilişkin esas ve usulleri belirlemek.
h) Bilirkişilik yetki belgesinin verilmesine ve
yenilenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek.
ı) Bilirkişilik Asgari Ücret Tarifesini belirlemek.
i) Temel ve alt uzmanlık alanlarına göre
bilirkişilerin aylık olarak bakacağı iŞ sayısını ve bir bölgede görev alacak
bilirkişi sayısını belirlemek.
j) Bilirkişi olarak hizmet verecek özel hukuk
tüzel kişilerinin ve bu tüzel kişilik bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak
kişilerin taşıması gereken nitelikleri belirlemek ve özel hukuk tüzel
kişilerinin bilirkişilik faaliyetinde bulunmalarına izin vermek.
k)Temel ve alt uzmanlık alanlarına göre kurulan
bilirkişilik kurum,kuruluş,derneklerle işbirliği yapmak.
l) Yıllık faaliyet raporunu ve izleyen yıl
faaliyet planını hazırlamak. m) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Bilirkişilik bölge kurulları MADDE 6-
(1) Her bölge
adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerde bir bilirkişilik bölge kurulu
kurulur.
(2) Bölge kurulu aşağıdaki üyelerden oluşur:
a) Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Birinci
Dairesi tarafından istekleri bulunan ve bölge kurulunun bulunduğu yer bölge
adliye mahkemesi üyeleri arasından seçilecek bir kişi.
b) Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Birinci
Dairesi tarafından bölge kurulunun bulunduğu il merkezi adlî yargı ilk derece
mahkemelerinde görev yapan hâkim veya Cumhuriyet savcıları arasından iki ve
idarî yargı ilk derece mahkemelerinde görev yapan hâkimler arasından bir olmak
üzere seçilecek toplam üç kişi.
c) Bölge kurulunun bulunduğu il barosu yönetim
kurulunca o il barosuna kayıtlı avukatlar arasından seçilecek bir kişi.
ç) Yükseköğretim Kurulu tarafından bölge kurulunun
bulunduğu il üniversitelerinin hukuk fakültelerinde, bulunmaması halinde diğer
fakültelerde görev yapan öğretim üyeleri arasından seçilecek bir kişi.
d) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yönetim
Kurulu tarafından bölge kurulunun bulunduğu ilde görev yapan mühendis veya
mimarlar arasından seçilecek bir kişi.
(3) Bölge
adliye mahkemesi üyeleri arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
tarafından seçilen üye, bölge kurulunun başkanıdır. Bu Kanunda belirtilenler
dışında başkana başka bir görev verilemez. Kurul başkanı, kurulun verimli ve
düzenli çalışmasından sorumludur. Başkanın toplantılara katılamaması halinde,
en kıdemli hâkim veya Cumhuriyet savcısı toplantılara başkanlık eder.
(4) Bölge kurulunun Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kurulu tarafından seçilen üyeleri hariç, diğer üyelerin görev süresi üç yıldır.
Görev süresi dolan üyeler yeniden görevlendirilebilir.
(5) Bölge kurulu üyeliklerinin ölüm, emeklilik,
istifa, atama ve benzeri nedenlerle boşalması hâlinde, boşalmayı takip eden
onbeş gün içinde, kalan süreyi tamamlamak üzere, yeni üyelerin seçimi yapılır.
(6) Kurulun sekretarya hizmetlerini yerine
getirmek üzere bölge adliye mahkemesinde bir yazı İşleri müdürlüğü kurulur. Bu
müdürlükte bölge adliye mahkemesi adalet komisyonu tarafından görevlendirilen
bir müdür ile yeteri kadar memur bulunur.
(7) Bölge kurulu, onbeş günde bir toplanır. Kurul
başkanı, kurulu her zaman toplantıya çağırabilir. Bölge kurulu üye tam
sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar
alır. (8) Bölge kurullarının denetimi, adalet başmüfettişlerince yapılır.
Bölge kurulunun görevleri-MADDE 7- (1) Bölge kurulunun görevleri Şunlardır:
a) Üst Kurul tarafından belirlenen ilkeler
çerçevesinde bilirkişilik hizmetlerinin yerine getirilmesini sağlamak.
b) Bilirkişilik yetki belgesi vermek,
bilirkişileri sicil ve listeye kaydetmek;
c) Sicile kayıtlı bilirkişilerin temel ve alt
uzmanlık alanlarına göre bilirkişilik listelerini oluşturmak.
ç) Bilirkişilerin sicil ve listeden silinmesine
karar vermek.
d) Bilirkişilerin veya bilirkişilik için başvuru
yapanların, ilgili oldukları kurum veya kuruluşlardan, ihtiyaç duyulan bilgi ve
belgeleri almak; gerektiğinde ilgilileri davet etmek ve dinlemek.
e) Suç teşkil eden veya etik davranış ilkelerini
ihlâl eden fiillerin gerçekleştiği iddiasıyla re’sen veya yapılacak başvurular
üzerine gerekli inceleme ve araştırmayı yapmak veya yaptırmak.
f) Üst Kurulun belirlediği ilkeler çerçevesinde
bilirkişilerin denetimini yapmak ve performansını ölçmek.
g) Bilirkişi raporlarını arşivlemek.
ğ) Yıllık faaliyet raporu hazırlayarak Üst Kurula
göndermek.
h) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Daire Başkanlığı ve görevleri-MADDE 8– (1) Bilirkişilik hizmetlerinin düzenli ve verimli
bir Şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla Üst Kurul tarafından verilen
görevleri yapmak ve bu Kanunla verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere
Genel Müdürlük bünyesinde Daire Başkanlığı kurulur. Daire Başkanlığı, bir daire
başkanı ile yeteri kadar tetkik hâkimi ve diğer personelden oluşur.
(2) Daire Başkanlığının görevleri Şunlardır:
a) Üst Kurulun sekretarya hizmetini yürütmek.
b) Bilirkişilikle ilgili uygulamaları izlemek,
sorunları tespit etmek, çözüm önerileri geliştirmek ve Üst Kurula sunmak.
c) Bilirkişilik alanında her türlü istatistiki
veriyi toplamak ve bu alana ilişkin planlamaları yapmak.
ç) Bilirkişilik sicilini ve listesini tutmak.
d) Bilirkişilik temel eğitimi ile meslekî eğitimi
verecek kurum ve kuruluşları listelemek ve elektronik ortamda yayımlamak.
e) Bilirkişilikle ilgili yayınlar ile bilimsel
çalışmaları teşvik etmek ve desteklemek.
f) Bilirkişiliğe ilişkin ulusal ve uluslararası
kongre, sempozyum ve panel gibi bilimsel organizasyonları düzenlemek veya
desteklemek.
g) Görev alanıyla ilgili kurum ve kuruluşlarla
işbirliği yapmak.
ğ) Bilirkişilik listelerinden çıkarılanlar ile
bilirkişilik yapmaktan yasaklananların listesini tutmak.
h) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
İtiraz ve dava hakkı MADDE 9- (1) Bölge kurulu kararlarına karşı, kararın tebliğ
veya ilan tarihinden itibaren onbeş gün içinde kararı veren kurula itiraz
edilir. İtiraz üzerine verilen karara karşı onbeş gün içinde yetkili idare
mahkemesine dava açılabilir. Dava sonucu verilen kararlar kesindir.
Huzur hakkı-MADDE 10– (1) Üst Kurul üyelerine, ayda dört toplantıyı
geçmemek üzere her toplantı için memur aylık katsayısının (3000) gösterge
rakamı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Uhdesinde
bir kamu görevi bulunmayanlara ödenecek huzur ücreti için bu gösterge rakamı
(5000) olarak uygulanır.
(2) Bölge kurulu üyelerine, ayda dört toplantıyı
geçmemek üzere her toplantı için memur aylık katsayısının (2000) gösterge
rakamı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Uhdesinde
bir kamu görevi bulunmayanlara ödenecek huzur ücreti için bu gösterge rakamı
(3000) olarak uygulanır.
(3) Başka yerden katılan Üst Kurul ve bölge kurulu
üyelerinin gündelik, yol gideri, konaklama ve diğer zorunlu giderleri 10/2/1954
tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre Bakanlıkça karşılanır.
(4) Üst Kurul tarafından kurulan bilim komisyonu
üyelerine, 6245 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, fiilen görev yapılan
her gün için memur aylık katsayısının (2000) gösterge rakamı ile çarpımı
sonucunda bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Uhdesinde bir kamu görevi
bulunmayanlara ödenecek huzur ücreti için bu gösterge rakamı (4000) olarak
uygulanır.
(5) Üst Kurul ile bölge kurullarının ihtiyaçları
ve huzur hakları Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.
Bilirkişiliğe kabul Şartları-MADDE 11
(1) Bilirkişilik faaliyetinde bulunacak gerçek
kişilerde aşağıdaki nitelikler aranır:
a)
26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde
belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir
yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin
güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni
kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat
karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık,
gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan
yere yemin suçlarından mahkum olmamak.
b) Daha önce kendi isteği dışında bilirkişilik
sicilinden çıkartılmamış olmak.
c) Disiplin yönünden meslekten ya da memuriyetten
çıkartılmamış olmak veya sanat icrasından geçici olarak yasaklı durumda olmamak.
ç) Başka bir bölge kurulunun listesine kayıtlı
olmamak.
d) Bilirkişilik temel eğitimini tamamlamak ve bu
eğitim sonunda yapılacak sınavda başarılı olmak.
e) Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az
beş yıl fiilen çalışmış olmak.
f) Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için
mevzuat tarafından aranan Şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek için
gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, meslekî yeterlilik belgesi,
uzmanlık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak.
g) Üst Kurulun bilirkişilik temel ve alt uzmanlık
alanlarına göre belirlediği yeterlilik koşullarını taşımak.
(2) Daha önce yaptığı başvurusu meslekî olarak yeterli
nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle reddedilenler, bir yıl geçmedikçe yeniden
bilirkişilik yapmak için başvuruda bulunamazlar.
(3) Hâkimlik
mesleğinin gerektirdiği hukukî bilgiyle çözümlenmesi mümkün konularda hukuk
öğrenimi görmüş kişiler bilirkişi olarak görev yapamazlar. Ancak, hukuk
öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu
ve birinci fıkradaki Şartları taşıdığını belgelendirdiği takdirde bilirkişi
olarak sicile kayıt edilebilirler.
Bilirkişiliğe başvuru usulü ve sicile kayıt-MADDE 12–
(1)
Bilirkişiliğe başvuru, ilgilinin yerleşim yerinin veya meslekî faaliyetlerini
yürüttüğü yerin bağlı olduğu bölge kuruluna ilgili belgeler eklenmek suretiyle
yazılı olarak yapılır.
(2) Başvuru dilekçesine eklenmesi zorunlu
belgelerin eksik olması halinde, başvuru sahibine belgeleri tamamlaması için
süre verilebilir.
(3) Bölge kurulu başvuru hakkında eksik belgelerin
tamamlanması halinde karar verir.
(4) Bölge kurulu sicile kayıt bakımından öncelikle
başvuranın 11.md koşulları taşıyıp taşımadığını değerlendirir. Kurul, bu
koşulları taşıyanlar arasından meslekî olarak nitelikli olanları seçer ve
listeye kaydeder. Kurul meslekî niteliği değerlendirirken, başvuranın meslekî
tecrübesini,katıldığı meslek içi eğitimleri veya uzmanlığı gösteren belgeleri dikkate
alır.
(5) Bölge kurulu başvuruda bulunanların sicile
kaydedilmesini yeterli gördüğü takdirde, beş yıl süreyle geçerli olmak üzere
bilirkişilik yetki belgesi düzenleyerek sicile kaydeder.
Bilirkişilik sicilinin ve listesinin tutulması-MADDE
13–
(1) Bilirkişilik
sicilinde aşağıdaki hususlar yer alır:
a) Bilirkişinin adı ve soyadı ile iletişim
bilgileri.
b) T.C. kimlik numarası.
c) Yerleşim yeri.
ç) Mesleği.
d) Uzmanlık alanları.
e) Çalıştığı kurum veya kuruluşun adı.
f) Bilirkişilik yetki belgesi ve tarihi.
g) Bilirkişilik temel eğitim tarihi ve sınav
sonucu.
ğ) Hazırlanan rapor sayısı.
h) Üst Kurul tarafından gerekli görülen diğer
bilgiler.
(2)Bilirkişilik sicili,Üst Kurul,bölge kurulları,hâkim
ve Cumhuriyet savcılarının erişimine açılır.
(3) Bilirkişilik siciline kayıtlı kişilerin ad ve
soyadları, temel ve alt uzmanlık alanları ve meslekleri gösterilmek suretiyle
listelenir. Bu listeler aleni olup, herkesin erişimine açıktır.
(4) Bilirkişi, sicile kayıt tarihinden itibaren göreve
başlar.
(5) Adlî, idarî ve askerî yargıda görev alacak
bilirkişiler, bölge adliye mahkemelerinin yargı çevreleri esas alınmak
suretiyle bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden
görevlendirilir. Ancak, kendi bölge listesinde ilgili uzmanlık alanında
bilirkişi olmasına rağmen, diğer bir bölgedeki bilirkişinin, görevlendirme
yapılan yere daha yakın bir mesafede bulunması durumunda, bu listeden de
görevlendirme yapılabilir.
(6) Bölge kurulunun hazırladığı listede bilgisine
başvurulacak uzmanlık alanında bilirkişi bulunmaması hâlinde, diğer bölge
kurullarının listelerinden, burada da bulunmaması halinde listelerin dışından
bilirkişi görevlendirilebilir. Listelerin dışından görevlendirilen
bilirkişiler, bölge kuruluna bildirilir.
Bilirkişilik sicilinden ve listesinden silinme-MADDE
14–
(1) Bilirkişiler
aşağıdaki Şartlardan birinin gerçekleşmesi halinde sicilden ve listeden silinir:
a) Bilirkişiliğe kabul Şartlarını kaybetmesi veya
sicile kabul tarihinde gerekli Şartları haiz olmadığının tespit edilmesi.
b) Kanunî bir sebep olmaksızın bilirkişilik
yapmaktan kaçınması veya raporunu belirlenen süre içinde mazeretsiz olarak
vermemesi.
c) Bilirkişilik görevi ile bu görevin gerektirdiği
etik ilkelerle bağdaşmayan, güven sarsıcı tutum ve davranışlarda bulunması.
ç) 3 üncü maddede belirtilen bilirkişilerin uyması
gereken ilkelere aykırı olarak bilirkişilik faaliyetinde bulunulması.
d) Bölge kurulu tarafından yapılacak performans
değerlendirmeleri sonucunda yeterli bulunulmaması.
e) Bilirkişilik yetki belgesinin süresi dolmasına
rağmen süresi içerisinde yenileme talebinde bulunmaması.
f) Bilirkişinin sicilden çıkarılmayı talep etmesi.
Denetim ve inceleme MADDE 15–
(1)
Bilirkişiler, göreviyle ilgili tutum ve davranışlarının veya hazırlanan
raporların mevzuata uygunluğu bakımından bölge kurulları tarafından resen veya şikâyet
üzerine denetlenir.
(2) Hâkim veya Cumhuriyet savcıları,
görevlendirdiği bilirkişinin göreviyle ilgili tutum ve davranışları veya
hazırladığı raporun mevzuata uygun olmadığına ilişkin kanaat edinmesi
durumunda, bu hususu bölge kuruluna bildirir.
(3) Bölge kurulu resen veya Şikayet üzerine
yaptığı inceleme sırasında yargı mercilerinden, tüm kamu kurum ve
kuruluşlarından, meslek odalarından, özel hukuk tüzel kişilerinden ve gerçek kişilerden
bilgi ve belge alabilir.
(4) Bilirkişilik sicili ve listesinde kayıtlı
olmayıp da 13 üncü maddenin altıncı fıkrası uyarınca görevlendirilenlerden, 3
üncü maddede belirtilen ilkeler ile etik ilkelere aykırı olarak bilirkişilik
faaliyetinde bulunduğu saptananlar, bölge kurulu kararıyla bilirkişilik
yapmaktan yasaklanabilir. Bu karar, yargı mercilerine bildirilir.
Kadrolar-MADDE 16- Bu Kanunla kurulan Daire Başkanlığı ve
bilirkişilik bölge kurulları için Ekli (1), (2) ve (3) sayılı listelerde yer alan
kadrolar ihdas edilerek 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerin Adalet
Bakanlığına ait bölümlerine eklenmiştir.
Yönetmelik MADDE 17 – Bu Kanun uyarınca hazırlanması gereken tüm
düzenleyici işlemler Üst Kuruldan görüş alınmak suretiyle Adalet Bakanlığı
tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir.
Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 18 –
(1) 25/10/1963 tarihli ve 353 sayılı
Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununun ek 1 inci maddesinin
birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir. “Bilirkişiler, bilirkişilik
bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçilir ve bilirkişilere
ilişkin olarak Bilirkişilik Kanununun ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun
ilgili hükümleri uygulanır.”
(2) 4/7/1972 tarihli ve 1602 sayılı Askeri Yüksek
İdare Mahkemesi Kanununun 56 ncı maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle
eklenmiştir. “Bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan
listelerden seçilir ve bilirkişilere ilişkin olarak Bilirkişilik Kanununun ve
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.”
(3) 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdarî
Yargılama Usulü Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ve
bilirkişi seçimi” ibaresi madde metninden çıkarılmış ve aynı fıkraya aşağıdaki
cümle eklenmiştir. “Bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından
hazırlanan listelerden seçilir ve bilirkişilere ilişkin olarak Bilirkişilik
Kanununun ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri
uygulanır.”
(4) 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı Hakimler ve
Savcılar Kanununun 65 inci maddesinin ikinci fıkrasına (h) bendinden sonra
gelmek üzere aşağıdaki bent eklenmiş ve diğer bent buna göre teselsül
ettirilmiştir. “ı) Bilirkişi seçimi ve görevlendirmesi sırasında kanunlarla
belirlenen kurallara uymamak,”
(5) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanununun;
a) 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“bilirkişilerin seçilmesini ve sulh hukuk mahkemesinde yeminlerinin
yaptırılarak isimlerinin” ibaresi “bilirkişileri bilirkişilik sicili ve
listesinden seçerek isimlerini” Şeklinde değiştirilmiştir.
b) 15 inci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
(6) 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza
Muhakemesi Kanununun;
a) 63 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki
cümle eklenmiştir. “Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir
uzmanlığa sahip olduğunu belgelendirmedikçe, bilirkişi olarak atanamaz.”
b) 64 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları
aşağıdaki Şekilde değiştirilmiş, dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmış ve
beşinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “il adlî yargı adalet komisyonu”
ibaresi “bilirkişilik bölge kurulu” Şeklinde değiştirilmiştir. “
(1) Bilirkişiler, bölge adliye mahkemelerinin
yargı çevreleri esas alınmak suretiyle bilirkişilik bölge kurulu tarafından
hazırlanan listede yer alan kişiler arasından seçilir. Ancak, kendi bölge
listesinde ilgili uzmanlık alanında bilirkişi olmasına rağmen, diğer bir
bölgedeki bilirkişinin, görevlendirme yapılan yere daha yakın bir mesafede
bulunması durumunda, bu listeden de görevlendirme yapılabilir.
(2) Bölge kurulunun hazırladığı listede bilgisine
başvurulacak uzmanlık dalında bilirkişi bulunmaması hâlinde, diğer bölge
kurullarının listelerinden, burada da bulunmaması halinde listelerin dışından
bilirkişi görevlendirilebilir. Listelerin dışından görevlendirilen
bilirkişiler, bölge kuruluna bildirilir.”
c) 66 ncı maddesinin birinci fıkrasının üçüncü
cümlesinde yer alan, “üç” ibaresi “bir” Şeklinde değiştirilmiş, ikinci
fıkrasına birinci cümleden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiş ve aynı
fıkrada yer alan “64 üncü maddede öngörülen listelerden çıkarılabileceği gibi;”
ibaresi “bilirkişilik sicili ve listesinden çıkarılır ve” Şeklinde
değiştirilmiştir. “Bilirkişinin değiştirilmesine ilişkin karar bilirkişilik
bölge kuruluna bildirilir.”
ç) 67 nci maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki Şekilde
değiştirilmiştir. “
(3) Bilirkişi, raporunda ve sözlü açıklamaları
sırasında çözümü, uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar
dışında açıklama yapamaz; hâkim tarafından yapılması gereken hukukî
nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz; uyuşmazlığın esasını çözecek
nitelikte hukukî sonuçlar çıkaramaz.”
d) 71 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“uygulanır.” ibaresi, “uygulanır ve durum bilirkişilik bölge kuruluna
bildirir.” Şeklinde değiştirilmiştir.
e) 72 nci maddesi aşağıdaki Şekilde
değiştirilmiştir.
“Madde 72 – (1) Bilirkişiye, sarf etmiş olduğu
emek ve mesaiyle orantılı bir ücret ile inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer
giderleri ödenir. Bu konuda, Bilirkişilik Üst Kurulunca çıkarılacak ve her yıl
güncellenecek olan tarife esas alınır.”
f) 179 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer
alan, “bilirkişi ve” ibaresi, “uzman veya” ve ikinci fıkrasında yer alan “ve
bilirkişiler” ibaresi “veya uzman” Şeklinde değiştirilmiştir.
(7) 16/6/2005 tarihli ve 5366 sayılı Yıpranan
Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak
Kullanılması Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin beşinci fıkrasına
“bilirkişiler,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Bilirkişilik Kanununa göre
belirlenen listelerde bulunmaları kaydıyla,” ibaresi eklenmiştir.
(8) 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk
Muhakemeleri Kanununun; a) 266 ncı maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle
eklenmiştir. “Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir
uzmanlığa sahip olduğunu belgelendirmedikçe, bilirkişi olarak atanamaz.” b) 268
inci maddesi aşağıdaki Şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 268- (1) Bilirkişiler, bölge adliye
mahkemelerinin yargı çevreleri esas alınmak suretiyle bilirkişilik bölge kurulu
tarafından hazırlanan listede yer alan kişiler arasından seçilir. Ancak, kendi
bölge listesinde ilgili uzmanlık alanında bilirkişi olmasına rağmen, diğer bir
bölgedeki bilirkişinin, görevlendirme yapılan yere daha yakın bir mesafede
bulunması durumunda, bu listeden de görevlendirme yapılabilir.
(2) Bölge kurulunun hazırladığı listede bilgisine
başvurulacak uzmanlık dalında bilirkişi bulunmaması hâlinde, diğer bölge
kurullarının listelerinden, burada da bulunmaması halinde listelerin dışından
bilirkişi görevlendirilebilir. Listelerin dışından görevlendirilen
bilirkişiler, bölge kuruluna bildirilir.
(3) Kanunların görüş bildirmekle yükümlü kıldığı
kişi ve kuruluşlara görevlendirildikleri konularda bilirkişi olarak öncelikle
başvurulur. Ancak, kamu görevlilerine, bağlı bulundukları kurumlarla ilgili
dava ve İşlerde, bilirkişi olarak görev verilemez.”
c) 269 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan
“uygulanır.” ibaresi, “uygulanır ve durum bilirkişilik bölge kuruluna
bildirir.” Şeklinde değiştirilmiştir.
ç) 271 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“il adlî yargı adalet komisyonu” ibaresi “bilirkişilik bölge kurulu” Şeklinde
değiştirilmiştir.
d) 274 üncü maddesinin birinci fıkrasının ikinci
cümlesinde yer alan, “üç” ibaresi “bir” Şeklinde değiştirilmiş, ikinci
fıkrasına birinci cümleden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiş ve aynı
fıkrada yer alan “bölge adliye mahkemesi adlî yargı adalet komisyonundan o
kişinin bilirkişilik görevi yapmaktan belirli bir süre yasaklanmasının yahut”
ibaresi “bölge bilirkişilik bölge kurulundan o
kişinin bilirkişilik görevi yapmaktan yasaklanmasının ve” Şeklinde
değiştirilmiştir.“Bilirkişinin değiştirilmesine ilişkin karar bilirkişilik
bölge kuruluna bildirilir.”e) 279 uncu maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki
Şekilde değiştirilmiştir. “(4) Bilirkişi, raporunda ve sözlü açıklamaları
sırasında çözümü, uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar
dışında açıklama yapamaz; hâkim tarafından yapılması gereken hukukî
nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz; uyuşmazlığın esasını çözecek
nitelikte hukukî sonuçlar çıkaramaz.”
f) 283 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer
alan, “Adalet Bakanlığınca” ibaresi, “Bilirkişilik Üst Kurulunca” Şeklinde
değiştirilmiştir.
Geçiş hükümleri-GEÇİCİ MADDE 1
(1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren en geç bir ay içinde Üst Kurul ve bölge kurullarının üyeleri
ilgili kurum ya da kurullar tarafından seçilir ve Daire Başkanlığına bildirilir.
(2) Üst Kurul ile bölge kurullarının ilk toplantı
tarihi, üyelerin üç yıllık görev süresinin başlangıcı olarak kabul edilir.
(3) Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, Üst
Kurulun ilk toplantı tarihinden itibaren en geç üç ay içinde çıkarılır ve bu
yönetmeliklerin yürürlüğe girmesinden itibaren en geç üç ay içinde bilirkişilik
sicili ve listeleri oluşturulur. Üst Kurul tarafından bu sicil ve listelere
uygun bilirkişi görevlendirmesi yapılması amacıyla bir ilan yapılır.
(4) Bu Kanun uyarınca bilirkişilik sicili ve
listelerinin oluşturulduğuna ilişkin ilan yapılıncaya kadar, mevcut bilirkişi
listelerine göre bilirkişi görevlendirilmesine devam olunur.