I. GİRİŞ
Okul-Aile Birlikleri milli eğitim sistemimizde önemli vazifeler
ifa eden müesseselerdir. Ülkemizde Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinin
yetersizliği de göz önüne alındığında birlikler, sahip oldukları maddi
imkanlar ile okullarda öğrencilerin daha sağlıklı bir ortamda eğitim ve
öğretime devam edebilmelerine katkı sağlarlar.
II. OKUL-AİLE BİRLİKLERİNİN GÖREVLERİ
1739
sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun[1] 16 ncı maddesine göre eğitim
kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile
aile arasında iş birliği sağlanır. Bu amaçla okullarda okul-aile birlikleri
kurulur.
Okul-aile birlikleri, okulların eğitim ve
öğretim hizmetlerine etkinlik ve verimlilik kazandırmak, okulların
ve maddi imkânlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak
üzere; ayni ve nakdi bağışları kabul edebilir, maddi katkı sağlamak amacıyla
sosyal ve kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenleyebilir, okulların
bünyesinde bulunan kantin, açık alan, salon ve benzeri yerleri işlettirebilir
veya işletebilirler.
Milli Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği
Yönetmeliği[2] 31.05.2005 tarih ve 25381 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir. (Bundan sonra Yönetmelik olarak anılacaktır.)
Anılan Yönetmeliğe göre;
- Okulun amaçlarının
gerçekleştirilmesine, stratejik gelişimine, fırsat eşitliğine imkan
vermek,
- Öğretmenler kurulunca
alınan kararların uygulanmasını desteklemek amacıyla velilerle iş
birliği yapmak,
- Kurs ve sınavlar, seminer,
müzik, tiyatro, spor, sanat, gezi, kermes ve benzeri etkinlikler de okul
yönetimi ile iş birliği yapmak,
- Özel eğitim gerektiren
öğrenciler için ek eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesini ve
desteklenmesini sağlamak,
- Okulun bina, tesis,
derslik, laboratuvar, atölye, teknoloji sınıfı, salon ve odaları ile
bahçe ve eklentilerinin bakım ve onarımlarının yapılmasına, teknolojik
donanımlarının yenilenmesine, geliştirilmesine, ilave tesis
yaptırılmasına, eğitim-öğretime destek sağlayacak araç-gereç ve
yayınların alımına katkıda bulunmak,
- Eğitim-öğretim faaliyetleri
dışındaki zamanlarda okulun derslik, spor salonu, kütüphane, laboratuvar
ve atölyeleri gibi eğitim ortamlarının, kamu yararı doğrultusunda
kullanılmasını sağlamak gibi görevleri bulunan okul aile birlikleri,
okulun ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet de satın alabilir.
Birlikler bunun dışında okula yapılan ayni
ve nakdi bağışları kabul ederek kayıtlarını tutar; sosyal, kültürel
etkinlikler ve kampanyalar düzenler; kantin, açık alan, salon ve benzeri
yerleri işlettirir veya işletir, okul yönetimi ile iş birliği yaparak, okula
ve imkanları yeterli olmayan öğrencilere maddi-manevi destek sağlarlar.
Okul yöneticileri, öğretmenler ve veliler
birliğin doğal üyesidir. Yönetici ve öğretmenin üyeliği, okulla ilişiğinin
kesilmesi durumunda, velinin üyeliği ise öğrencinin okulla ilişiğinin
kesilmesi halinde sona erer. Birliğin organları ise genel kurul, yönetim
kurulu ve denetim kurulundan oluşmaktadır.
III. BİRLİKLERİN GELİRLERİ Yönetmeliğin 15.md ne göre resmi okullarda
birliğin gelirleri;
- Ayni ve nakdi bağışlardan,
- Okulların bünyesindeki
kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin işletme gelirlerinden,
- Sosyal, kültürel, sportif,
kurslar, proje, kampanya ve benzeri etkinliklerden sağlanan gelirlerden,
- Diğer gelirlerden oluşur.
Öğrenci velileri hiçbir surette bağış yapmaya zorlanamaz.
Resmi okullarda yönetim kurulunca; a)
Şartlı bağışlar,
b) Okulların kantin,
açık alan, salon ve benzeri yerlerinden sağlanan gelirler, c) Nakdî
bağışlar, sosyal, kültürel, sportif, kurslar, proje, kampanya ve benzeri
etkinliklerden sağlanan gelirler ile diğer gelirler ayrı hesaplarda toplanır.
Ayni ve nakdi bağışlar, belge karşılığı birlikçe kabul edilir.Nakde
çevrilebilecek ayni yardımlar, nakde çevrilerek nakdi bağışlar hesabına
yatırılır. Nakde çevrilemeyen ayni yardımlar, belge karşılığında okul
müdürlüğüne teslim edilir.
Bağışlar, bankaya yatırılır. Banka şubesi
bulunmayan yerleşim birimlerinde belge karşılığında alınır ve en geç bir
hafta içinde birliğin banka hesabına yatırılır.
Alındı belgesi; müteselsil seri, cilt ve
sıra numarası taşıyan, kendinden karbonlu 50 asıl ve 50 koçan yaprağından
meydana gelen ciltler veya elektronik sistemler ve yazı makineleri
aracılığıyla yazdırılacak form veya sürekli form şeklinde kullanılır. Form
veya sürekli form şeklinde kullanılacak belgelerin belirtilen nitelikte
olması zorunludur. Kullanılacak belgelerin sayısı ve türü yönetim kurulunca
tespit edilerek karar altına alınır.
IV. KANTİN, AÇIK ALAN, SALON VE
BENZERİ YERLERİN KİRAYA VERİLMESİ
Yönetmeliğin 17 inci maddesinde okullarda
yer alan kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin kiraya verme usulünün
nasıl yapılacağı hususu düzenlenmiştir. Resmi okullarda birlik; kantin, açık
alan, salon ve benzeri yerleri, eğitim-öğretimi aksatmayacak şekilde
öncelikle işletmecilere kiralama usulü ile işlettirir veya işletebilir.
Bu yerler, 2886 sayılı Devlet İhale
Kanununun[3] 35/d ve 51/g[4] maddeleri gereğince pazarlık usulü ile kiraya
verilir ve kiralamada taraflarca sözleşme düzenlenir.
Bu yerlerin muhammen bedel tespiti ve
kiralanması şu şekilde yapılır.
1- Muhammen bedel tespiti; valilik/kaymakamlıkça
görevlendirilecek il/ilçe milli eğitim müdür yardımcısı/şube müdürü
başkanlığında okul müdürü/müdür yardımcısı, birlik başkanı, defterdarlık/mal
müdürlüğü, gerektiğinde özel idare müdürlüğü temsilcisi ile varsa ilgili
meslek odası temsilcisinin katılımıyla oluşturulacak komisyonca belirlenir.
Aylık kira bedelinin belirlenmesinde okulların açık olduğu günler dikkate
alınır.
2- Kiralama işlemleri,valilik/kaymakamlıkça
görevlendirilecek il/ilçe milli eğitim müdür yardımcısı /şube müdürü başkanlığında
okul müdürü,birlik başkanı,defterdarlık/mal müdürlüğü, gerektiğinde özel
idare müdürlüğü temsilcisinin katılımıyla oluşturulacak ihale komisyonunca
yapılır.Yapılan ihalelerde uyulacak diğer kurallar ise şu şekildedir.
a) Kantin ve
benzeri yerlerin kiralanmasında yapılacak ihalelerde, katılımcılardan ustalık
belgesi istenir. Ancak katılımcıların hiç birisinin ustalık belgesi
bulunmaması durumunda sertifika, kurs bitirme belgesi, kalfalık veya iş yeri
açma belgelerinden en az birine sahip olma şartı aranır.
b) Taksirli
suçlar ile tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere hapis veyahut affa
uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla basit ve
nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı
kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti
kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî
ihale ve alım-satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma
suçlarından dolayı hükümlü bulunanlar ve kamu haklarından yoksun bırakılanlar
ihalelere katılamazlar.
c) Kantin ve
benzeri yerlerde, alanlarında mesleki ve teknik eğitim diploması, sertifika,
kurs bitirme belgesi, kalfalık, ustalık ve iş yeri açma belgelerinden en az
birine sahip eğitim-öğretim ortamına ve öğrenci psikolojisine uyum
sağlayabilecek kişiler istihdam edilir.
d) İhale
komisyonu başkanı ve üyeleri ile birliğin yönetim ve denetim kurulu
üyelerinin üçüncü dereceye kadar yakınları ihaleye katılamaz.
e) İşletme
hakkı verilen yerler, kiralama amacı dışında kullanılmaz.
f)
Kantin bizzat yüklenici tarafından çalıştırılır ve başkası tarafından
çalıştırılamaz, resmi veya gayri resmi devir ve temlik yapılamaz.
g) Kantinin
işletilmesinde 3100 sayılı Kanun gereğince ödeme kaydedici cihaz (yazarkasa)
kullanılır. Ödeme kaydedici cihazın kullanılamayacağı durumlarda, 213 sayılı
Vergi Usul Kanununda belirtilen fatura veya perakende satış fişi kesilir.
h) Sözleşme
konusu kantinin elektrik, su, doğalgaz, ısıtma gideri, okulun
sayaçlarından ayrı ise tahakkuk eden fatura bedelleri ilgili tahsilat
müdürlüklerine, okulun sayaçlarıyla aynı ise idare tarafından tespit edilecek
miktar tahakkuk dönemlerinde malmüdürlüğü/defterdarlıklara ödenmek üzere
yüklenici tarafından okul idaresine ödenir.
i)
İşletme hakkı verilen kantinin bulunduğu yer, idarece mahallinde tanzim
edilecek tutanakla işleticiye teslim edilir. Tutanakla teslim edilen yerdeki
kapı, pencere, dolap, lavabo gibi levazımın tam ve sağlam olup olmadığı
işletme hakkı verilen taşınmaz içerisindeki malzeme de (ocak, masa, sandalye
ve benzeri) bulunuyorsa bunlar da çeşit ve değerleri itibarıyla ayrı ayrı
belirtilerek teslim tutanağında yer alır.
j)
İşletme hakkı sona erdiğinde işletilme hakkı verilen yer, yüklenici
tarafından kantinin bulunduğu idare yetkililerine bir tutanakla teslim
edilir. Bu tutanakla yüklenici kullanımına bırakılan malzeme tam ve sağlam
olarak teslim alınır.
k) Yüklenici,
temizlik ve sağlık koşullarına uygun faaliyette bulunur. Gerektiğinde okulun
genel görünümüne uygun boya, badana gibi onarımları yapmakla, tedbirsizlik,
dikkatsizlik, ihmal ve kusur gibi nedenlerle vuku bulacak zarar ziyanı tazmin
etmekle yükümlüdür.
l)
İşletme hakkı verilen yerde hiç bir şekilde "bira" dahil alkollü
içki, tütün ve tütün mamulleri ile enerji içecekleri bulundurulamaz ve satışı
yapılamaz. Kantinlerde öğrencinin ruh ve beden sağlığına faydalı gıda ve
içecek gibi ürünlerin bulundurulması zorunludur. Bu ürünlerde gıda
kodeksine uygunluk şartları aranır.
m) Kira sözleşmelerinin
süresi bir yıl olup bu bir yıllık işletme süresi sözleşmenin feshini
gerektiren nedenler yoksa en fazla 5 yıl süreyle uzatılabilir.
n) Sözleşmenin
uzatılması halinde artış bedeli, Devlet İstatistik Enstitüsünce yayımlanan
Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) (bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim)
oranında artırılması suretiyle bulunacak bedeldir. Ancak kira bedelinin
tespitine ilişkin faktörlerde önemli ölçüde farklılaşma olması halinde
(öğrenci azalması, çoğalması gibi) kira bedeli komisyonca yeniden
değerlendirilebilir.
V. KİRA GELİRLERİNİN DAĞILIMI VE
KULLANIMI Yönetmeliğin 18 inci
maddesine göre resmi okullarda kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin
birliklerce işletilmesi hâlinde, işletilen yerin gayri safi hasılatının %1’i
birlikçe, işletmecilere kiraya verilmesi hâlinde ise elde edilecek gayri safi
gelirin %3’ü, üçer aylık dönemler hâlinde, takip eden ayın yirmisine kadar
Hazineye arz bedeli olarak işletmeci tarafından defterdarlık ya da mal
müdürlüğüne ödenir. Arz bedelinin ödenmesinin takibinden okul müdürü ve
birlik yönetim kurulu başkanı sorumludur.
Okulların kantin, açık alan, salon ve
benzeri yerlerinden sağlanan kira gelirlerinden arz bedeli düşüldükten sonra
kalan net işletme gelirlerinin % 80’i birliğin, % 10’u ilçe millî eğitim
müdürlüğünün, % 10’u il milli eğitim müdürlüğünün ilgili banka hesaplarına
aktarılır. Büyükşehir statüsünde olmayan il merkezlerindeki birliklerde ise
gelirin % 20’si il milli eğitim müdürlüğünün ilgili banka hesabına yatırılır.
İl/ilçe milli eğitim müdürlükleri
hesaplarına yatırılan paralar, il/ilçe milli eğitim müdürünün veya
görevlendireceği ilgili müdür yardımcısı/şube müdürü başkanlığında iki okul
müdürü ve iki birlik başkanından, mülki amirin onayı ile oluşturulan
komisyonca öncelikle imkanları kısıtlı olan okulların ve öğrencilerinin
eğitim-öğretimle ilgili ihtiyaçlarında kullanılmak üzere ilgili birliğin
hesabına aktarılır. Ayrıca, il/ilçe milli eğitim müdürlüklerinin
eğitim-öğretimle ilgili gerekli ihtiyaçlarında kullanılabilir.
VI. KİRALAMA İŞLEMİNDE VERGİLEME-VI.1.
GELİR VERGİSİ STOPAJI 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun 94/1 inci maddesinin (5) numaralı bendine göre Gelir
Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması
karşılığı yapılan ödemelerden % 22 oranında gelir vergisi kesintisi
yapılmaktadır. Anılan Kanunun 70/5 inci maddesinde işletme hakkı
kiralamalarının stopaja tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.
Birlikler, il ve ilçe milli eğitim
müdürlükleri gelir vergisi mükellefi olmadığı için elde ettikleri kira
gelirlerinden gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır. Bunun yanında
okul-aile birliklerinin gelirleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.
VI.2. KATMA DEĞER VERGİSİ UYGULAMASI 3065 Sayılı Katma
Değer Vergisi Kanununun 1/3-f maddesine göre Gelir Vergisi Kanununun 70.md belirtilen
mal ve hakların kiralanması işlemleri katma değer vergisine tabidir.
Anılan Kanunun katma değer vergisinden
istisna edilen diğer işlemlerin sayıldığı 17 nci maddesinin 4/d bendine göre
iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri
katma değer vergisinden müstesnadır.
Gelir Vergisi Kanununun 70/5 inci maddesinde
yer alan arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı,
alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model,
plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve
ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli
bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma
imtiyazı gibi hakların kiralaması katma değer vergisine tabidir. Anılan
haklar gayrimenkul niteliğinde olmadığı için KDV Kanununun 17/4-d maddesinde
yer alan istisnadan yararlanılamayacaktır.
Maliye Bakanlığının 09.11.1998 tarih ve
40043 sayılı yazısında “büfe, kantin, çayocağı ve benzeri yerlerin kiralanması”
işlemi ile ilgili olarak “2886 sayılı Kanunun 74 üncü maddesine dayanılarak
Bakanlığımızca çıkarılan "Devlete Ait Taşınmız Mal Satış, Trampa, Kiraya
Verme, Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesisi, Ecrimisil ve Tahliye
Yönetmeliği"nin 67 nci maddesinde de belirtildiği gibi; Hazinenin özel
mülkiyetinde olup tahsisli veya genel bütçeye dahil dairelerin hizmetlerini
karşılamak üzere kiralanmış taşınmazlarda, görevli personelin ihtiyacını
karşılamak amacıyla uygun görülecek bir yerin ihtiyaca göre çay ocağı kantin
vb. amaçlarla kullanılmak üzere kiraya verilmesi, işletme hakkının kiraya
verilmesi olarak değerlendirilmesi gerekecektir. İdare, bu yerlerde sahip
olduğu işletme hakkını, belirli bir kira bedeli karşılığında belli bir süre
kiralayabilecektir. Bu tür kiralama işlemleri KDVK nun 17/4-d maddesindeki
istisna kapsamına girmediğinden vergiye tabi olması gerekmektedir.”
denilmektedir.
KDVGT 30 ile kiralama işlemlerinde
sorumluluk uygulaması düzenlenmiştir.BuTebliğin F/f bölümüne göre, söz konusu
mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınai, zirai ve
serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi kdv ne
tabi olacaktır.
Bu
kiralama işlemleri ile ilgili katma değer vergisi; a) Kiraya verenin başka faaliyetleri
nedeniyle gerçek usulde katma değer vergisi mükellefiyetinin bulunmaması.
b) Kiralayanın gerçek usulde katma değer
vergisi mükellefi olması,
şartlarının birlikte varolması halinde,
kiralayan tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir. Bu kapsamdaki
kiralamalarda, kiraya verenler tarafından beyanname verilmeyeceği tabidir.
Okul-aile birlikleri tarafından yapılan kiralamalar katma değer vergisine
tabidir. Okul-aile birliğinin başka faaliyetleri nedeniyle gerçek usulde
katma değer vergisi mükellefiyetinin bulunmadığı durumlarda, sorumluluk
uygulaması söz konusu olmayacak, birlikler, kiralama faaliyetleri ile ilgili
katma değer vergisini diğer faaliyetleri ile birlikte genel esaslara göre
beyan edeceklerdir.
Ancak, birlikler kiralama yerine, kantin,
açık alan, salon ve benzeri yerleri kendisi işletirse kendisinin katma değer
vergisi mükellefi olması gerekir. Çünkü KDV Kanununun 1/1 inci maddesine göre
Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti
çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabidir.
Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel
idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere,
üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya
tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile
döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin
ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri katma değer
vergisine tabidir.
Bu faaliyetlerin kanunların veya resmi
makamların gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukuki
statü ve kişilikleri, Türk tabiyetinde bulunup bulunmamaları, ikametgah veya
işyerlerinin yahut kanuni merkez veya iş merkezlerinin Türkiye'de olup
olmaması işlemlerin mahiyetini değiştirmez ve vergilendirmeye mani teşkil
etmez.
VII. GELİRLERİN HARCANMASI Yönetmeliğin 19.md ne
göre birliğin gelirlerinin, okulun bütçe disiplini çerçevesinde,
eğitim-öğretim giderleri ile maddi imkanlardan yoksun öğrencilerin zorunlu
ihtiyaçları için harcanması esastır. Harcamalar, yönetim kurulu kararıyla
belgeye dayalı olarak yapılır. Mal ve hizmet alımları, usulüne göre
oluşturulacak komisyonlarca yapılır.
- Banka hesabındaki paralar,
okul müdürü, birlik başkanı ve muhasip üyenin müşterek imzalarıyla
çekilir.
Başkanın bulunmadığı zamanlarda başkan yardımcısı yetkilidir.
- Alınan demirbaşlar okulun
demirbaş defterine kaydedilir ve ayniyat makbuzunun bir örneği harcama
belgesine eklenir.
- Yönetim kurulu, yıllık
tahminî bütçeyi ve yıl sonu mali raporunu okul ilân panosu ile diğer
iletişim araçlarından yararlanarak duyurur.
- İlgili mevzuatına göre
tutulan gelir-gider kayıtları üçer aylık aralıklarla velilerin
görebileceği şekilde ilan panosunda ya da diğer iletişim araçları ile
duyurulur.
[1] 24.06.1973 tarih ve 14574 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kanun Türk milli eğitiminin
düzenlenmesinde esas olan amaç ve ilkeler, eğitim sisteminin genel yapısı,
öğretmenlik mesleği, okul bina ve tesisleri, eğitim araç ve gereçleri ve
Devletin eğitim ve öğretim alanındaki görev ve sorumluluğu ile ilgili temel
hükümleri bir sistem bütünlüğü içinde kapsar.
[2] Bu Yönetmelik, Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı okulların okul-aile birliklerinin kuruluş ve işleyişi, birlik
organlarının oluşturulması ve seçim şekilleri; sosyal ve kültürel etkinlikler
ile kampanya ve kurslardan sağlanan maddî katkılar, bağışların kabulü,
harcanması ve denetlenmesiyle kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin
işlettirilmesi veya işletilmesinden sağlanan gelirlerin dağıtım yerleri, oranları,
harcanması ve denetlenmesine dair usul ve esasları kapsar.
[3] Kanun, 10.09.1983 tarih ve 18161 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
[4] 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 51/g
maddesine göre kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya
ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun
görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların
kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm
ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak
tesisi pazarlık usulüne tabidir.
vergi t.c. makaleler....
|