Vergi İncelemeleri hakkında. YMM Hayrullah Doğan.

1- İncelemeye alınacağınızın işareti nedir? Vergi Müfettişi tarafından şirketiniz hakkında harici araştırmalar  (faaliyetleriniz, iş kolunuz, çalışma şekliniz, tesisleriniz, çalıştığınız bankalar gibi)  yapıldığı,  bilgi ve belge toplandığı duyumu aldıysanız, bilin ki bu Vergi Müfettişine şirketinizle ilgili vergi inceleme görevi verilmiştir. 

2- Sahte Vergi Müfettişi ile karşılaşabilirsiniz?  Telefonla yapılan “Ben Vergi Müfettişi ……. yarın geçmiş beş yılın defter ve belgelerini getirmenizi istiyorum” şeklindeki çağrılar muhtemeldir ki sahte müfettişten gelmiş olabilir. Sakın itibar etmeyiniz. Çünkü Vergi Müfettişi Yönetmelik gereği defter ve belge ibrazını yazılı istemek zorundadır. Ayrıca incelemeye başlamadan önce vergi müfettişi kimliğini şirketiniz yetkililerine göstermesini isteyebilirsiniz. 

3- Vergi Müfettişi Defter ve Belgelerinizi İbraz İçin En Az 15 Gün Süre Verecek. Bu süreyi Yeminli Mali Müşaviriniz ile Strateji Belirlemek İçin Kullanın.  Defter ve belgelerinizin ibrazını isteyen vergi müfettişi, Yönetmelik gereği en az 15 gün ibraz süresi vermesi gerekir. Bu süre içinde Yeminli Mali Müşaviriniz ve mali müşavirinizle durum değerlendirmesi yapın, mali müşaviriniz defter ve belgeleri müfettiş gibi ön inceleme yapmalı ve inceleme sürecinde takip edilecek stratejiyi birlikte belirleyin. Farkında olduğunuz ve olmadığınız riskleri tespit edin.

Tespit ettiğiniz bu riskleri  şirketinizce oluşturulan ekiple değerlendirin. Teslim edeceğiniz defter ve belgelerin tamamı için bir tutanak düzenleyin ve teslimde bu tutanağı Vergi Müfettişine imzalatın. 

4- İncelemeye başlama tutanağı düzenlenmesi, haklarınızın kullanılması açısından çok önemlidir. Vergi incelemesine, şirketiniz nezdinde düzenlenecek “İncelemeye Başlama Tutanağı” ile başlanır. Vergi Müfettişi ve Mükellef tarafından imzalanan tutanağın bir örneği de mükellefe verilmelidir.

Tutanağın şirketinizce imzalanmaması incelemeye başlamaya engel olmaz. Bu durumda tutanak vergi dairesine gönderilir, vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilir. İncelemenin belirli süre içinde tamamlanması gerekir. Bu süre tutanağın imzalanması ile işlemeye başlar. 

5- İnceleme konusu ve dönemi ile ilgili olmayan hususlarda şirketinizden bilgi ve belge istenmesi durumunda bu talebi yerine getirmeyin.  Vergi inceleme yönetmeliğinde göre;

-Vergi inceleme elemanı, sadece görevlendirme yazısında belirtilen konuda ve döneme ilişkin vergi incelemesi yapacak,

-Mükelleften inceleme konusu ve dönemi ile ilgili olmayan hususta mükelleften bilgi ve belge isteyemeyecek. “İnceleme Başlama Tutanağı”nda, inceleme dönemi, vergi türü, incelemenin tam mı sınırlı inceleme mi olduğu, incelemenin konusu ve incelemeye alınma gerekçesine tutanakta yer verilmesi zorunludur. Bu nedenle düzenlenen tutanağı dikkatlice okuyun. Belirtilmeyen hususlar varsa vergi müfettişinden bunların da yazılmasını talep edin.  

6- Vergi incelemesi sürecinde hangi aşamalarda kimlerin sorumlu olacağını belirleyin  Mükellef, Yeminli Mali Müşavir, Mali müşavir, muhasebe çalışanları ve şirket avukatları ile toplantı yaparak incelemenin hangi aşamasından kimlerin sorumlu olacağını, hangi bilgi ve belgelerin Vergi Müfettişine ibraz edileceğini belirlemelidir. 

Vergi Müfettişine birbirinden bağımsız ve kopuk ifadelerin verilmesini,  sorumlu olmadığı halde kendisini göstermek amacıyla kontrolsüz şekilde öne çıkmak isteyen personeli mükellef önlemeli ve belirlenen plan dâhilinde hareket edilmesini sağlamalıdır. 

7- Vergi İnceleme Tutanağı İmzalanmadan önce Vergi Müfettişinin Sorularına Bilmiyorsanız Detaylı Cevaplar Vermeyin.  Vergi müfettişi ön hazırlık aşamasında soracağı sorulara daha sonra güç durumda kalmamanız için detaylı cevap vermeyin, genel cevaplayın.Daha sonra konuyu inceleyip tutanağa yazdırın.

8- Vergi Müfettişi ile hiçbir zaman tartışmaya girmeyin. Devleti temsil eden Vergi Müfettişi, devletin payı olan verginin doğru hesaplanıp hesaplanmadığını kontrol etmekle görevlidir.

Vergi Müfettişi ile temas eden şirket yetkilileri nezaket kuralları çerçevesinde hareket etmelidir. Müfettişin fiziki çalışmasını kolaylaştıracak önlemleri alınız. 

9- İnceleme sırasında Vergi Müfettiş tarafından düzenlenen tutanaklardan bir örnek isteyip alınız. Vergi inceleme sürecinde mükellef aleyhine bir durum ortaya çıktığında Vergi Müfettişi bu hususları tutanağa bağlar. Bu tutanakların yönetmelik gereği bir örneğinin mükellefe verilmesi zorunludur. Bu tutanaklardan örnek istemeyi unutmayın. Ayrıca inceleme sürecinde şirketiniz lehine bir durum otaya çıktığında bu hususun da tutanağa bağlanmasını isteyin. 

10- Vergi Müfettişi tarafından inceleme sürecinde düzenlenen tutanakları imzalamadan önce taslaklarını 2 gün incelemek için isteyin. Yönetmelikte yapılan değişikliğe göre Vergi Müfettişi inceleme sürecinde düzenlediği vergi inceleme tutanaklarının taslaklarını mükellefin istemesi halinde 2 gün öncesinden mükellefe vermekle zorunludur.

Vergi inceleme tutanağı taslaklarını müfettişten isteyin ve 2 gün içinde Yeminli Mali Müşaviriniz ve Mali Müşavirinizle birlikte inceleyiniz. Yarar gördüğünüz hususlar ve itirazlarınız varsa bunların tutanakta yer almasını Müfettişten isteyiniz.Bu talebiniz karşılanmaz ise tutanakları imzalamayınız.

11- Rapor değerlendirme komisyonlarında dinlenme talep ediniz. Dinlenmeden önce verilecek rapor özetini Yeminli Mali Müşaviriniz veya Mali Müşaviriniz ile birlikte değerlendirin ve savunmanızı şekillendirin.  Vergi inceleme raporları uygulamaya konulmadan önce rapor değerlendirme komisyonlarından geçmektedir. Müfettişe anlatmakta güçlük çektiğiniz hususları komisyonlarda anlatma imkânını bulabileceksiniz. 

Bu nedenle şirketinize gönderilecek rapor özetini mali danışmanınız olan meslek mensupları ile etraflıca değerlendirin ve komisyonda yapacağınız savunmanızı önceden oluşturun. 

12- İncelemenin süresinde bitirilememesi veya sınırlı incelemenin tam incelemeye çevrilmesi halinde bu durumun şirketinize yazılı bildirilmesi gerektiğini unutmayın.  Tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde incelemenin bitirilmesi esastır. İncelemenin bitirilememe nedeni ilgili birim tarafından şirketinize yazılı olarak bildirilmelidir. Bildirilmemiş ise bu yazıyı isteyin. Ayrıca başlanılan sınırlı inceleme tam incelemeye dönüştürülmüş ise bu durumun sebebinin de yazılı olarak bildirilmesini isteyin. 

13- Aramalı incelemede el konulan defter ve belgelerin envanterini isteyin, hard disklerin yedeklenmesini talep edin. 

14- İncelemeye başlama tutanağını imzalamadan önce pişmanlıkla beyanda bulunabilirsiniz.   İnceleme başlama tutanağı düzenlenene kadar şirketinizce vergi dairesine pişmanlık dilekçesi verebilir.(Şahsi görüşümüz olup konu tartışmalıdır.) 

15- İncelemelerde en çok eleştirilen konular şirketinizde mevcut ise bunları etraflıca değerlendirin ve müfettişe verilecek cevaplar için hazırlık yapın. Vergi müfettişleri yaptıkları incelemelerde en çok eleştirdikleri hususlar şöyledir.

-Kasa ortaklar cari hesabı adat uygulaması, transfer fiyatlandırması, değerleme hataları, amortisman, KDV uygulamaları, gider ve maliyet artırıcı harcamalar, muafiyet ve istisnalar, düşük bedelli satışlar, randıman hesapları, sahte belge kullanmak. 

15- Tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunma hakkınızın bulunduğunu unutmayın ve süreleri kaçırmayın.

16- Vergi Müfettişine defter ve belge ibraz edilmemesi hapis cezası ile sonuçlanabilir. Vergi Usul Kanununun 359. Maddesi, defter ve belgelerin inceleme elemanına ibraz edilmemesini defter ve belgelerin gizlenmesi fiili olarak ele almıştır. Bu fiil kaçakçılık suçu fiili olarak on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılmanıza yol açabilir.

17- İnceleme elemanı öngörmediğiniz bir soru sorması durumunda hemen cevap vermeyin araştırmak için süre isteyin. İnceleme elemanı ile yaptığınız müzakerelerde önceden öngörmediğiniz bir soru ile karşılaşabilirsiniz. Hemen cevap vermeyen araştırmak için süre isteyin. Gerekli çalışmayı yapın, belirlenen politikaya göre müzakereyi yürütecek sorumlu kişi müfettişle görüşmeli. Müzakere sırasında bu kişi ile müfettiş arasında elektriklenme olursa bu kişiyi devre dışı bırakın başka kişiyi devreye sokun.