Türkiye,
iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aslında 150 yıldır sahip ancak iş
kazaları ve meslek hastalıklarında ise dünya liginde pek de iyi bir
yerde değiliz. Gerek Avrupa Birliği direktifi gerekse çalışanlarımızın
hak ettiği sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla yola
çıkılan ve nihayet yürürlüğe giren bağımsız bir İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu 1.1.2013 itibariyle çalışma yaşamında yeni bir dönemin
başlangıcı oldu. Kanun hazırlanırken bakanlık elbette bir takım
projeksiyonları yapmıştır diye düşünüyorum. Bunlar sırasıyla işyeri
hekimi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hemşiresi sayısının yanı sıra
bakanlıktaki uzman insan gücü ve bilişim altyapısı planlamaları ilk akla
gelenlerdir. Eğitim kurumları ve OSGB'lerin sayıları beklenenin de
ötesinde hızla artmaktadır. Bu artış umarız önümüzdeki günlerde kalite
sorununu da beraberinde getirmez. Eğitim kurumları vasıtasıyla iş
güvenliği uzmanı sayısı hızla artmakta, OSGB vasıtasıyla da işverenlerin
büyük çoğunluğu hizmeti satın almaktadırlar.
****
İSG'de neler yapılmalı?
Tüm
bu güzel gelişmelerin yanında evrak bürokrasisinin azaltılması ve
işlemlerin elektronik ortamda yapılması hem zaman tasarrufu hem de ülke
ekonomisi için çok önemlidir diye düşünüyorum. Ancak, yeni yılla
birlikte iş hacminin de arttığı son üç aylık gözlemlerimize bakacak
olursak bazı sorunlar ve çözüm önerileri kısaca şöyledir.
Sorunlar:
1-
Bakanlığın yetkilendirme işlemini yapan birime telefon ya da mail
yoluyla ulaşmak, sorunlara çözüm bulmak hiç de kolay değil. İSG
biriminde çalışanlara hak vermemek mümkün değil ancak sosyal devlet
vatandaş odaklı çalışan devlettir. 2013 yılı rehberlik yılı olsa ve tüm
iş müfettişleri (teknik), bakanlıkta ve grup başkanlıklarında
görevlendirilerek, ne yapacağını şaşırmış vatandaşlara, işverenlere ve
profesyonellere bilgi verme, yönlendirme ile
mevzuattan/uygulamadan/programlardan kaynaklanan sorunların çözümüne
odaklanılsa, bir anlamda işverenler ve Türkiye bu yasaya hazırlanmış
olsaydı...
2- İşlem hacmi artarken personel sayısı aynı
kalmış. Tüm özverili çalışmalarına rağmen iş sağlığı ve güvenliği genel
müdürlüğü personeli sayıca yetersiz kalıyor. İş yükü onlarca kat
artmasına rağmen personel sayısı aynı. Personel en üst performansta
çalışsa, geçer yarılarına kadar çalışsa dahi iş bitmiyor, bitmesi de
mümkün görünmüyor. Taşradan birçok konuda yararlanmak mümkün iken,
maalesef yararlanılmıyor. Yetki bekleyen firmalar 20-25 gün kadar
dosyasının tamamlanmış olmasına rağmen yerinde inceleme beklediğinden
hizmet sunamıyor, dolayısıyla da hem işletmeler zarar ediyor, hem
işverenler hizmet alamıyor ve hem de devlet vergi kaybına uğruyor.
3-
İSG KATİP programı yeni olmasına rağmen istenilen verimlilikte
çalışmıyor. Örneğin bazı okurlarımızdan gelen e-maillere göre bu
sistemin hiç çalışmadığını, hatta akanlıkta da bununla ilgili bilgi
almak istediklerinde muhatap bulamadıklarını söylüyorlar. Belki de bu
yılı bilgilendirme yılı ilan etmiş olsak ve tüm çabamızı sistemi kurmaya
vermiş olsak bir sorun yaşanmayacaktı.
4- İSG KATİP sistemi
SGK ile uyumlu olmasına rağmen uygulamada zaman zaman verileri
göremiyor, ayrıca SGK elektronik sisteminde kullanılmayan bir veri olan
işyeri yetkilisi esasına göre çalıştırılıyor. Oysaki SGK'da e-bildirge
kullanıcısı esasına göre çalışan bir sistem var. İşverenlerin
görevlendirme yapılacak işyerinin "ortak, yönetici, işveren, muhasebe,
işveren vekili" unvanlı ve SGK kayıtlarında işyeri yetkilisi olarak
tanımlanmış olması, bu kişilerin e-devlet şifreleri aracılığıyla
http://isgyh.csgb.gov.tr adresinden İSG-KATİP sistemine giriş yaparak,
görevlendirilecek iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimini TC Kimlik
numaraları vasıtasıyla sistem havuzundan seçmeleri, sistem üzerinden
seçilen iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin, yine aynı sistem
üzerinden e-Devlet şifreleri ile sisteme giriş yapıp uygun bulmaları
halinde sözleşmelerini onaylamaları gerekiyor. Burada getirilen uygulama
işverenlerin iş güvenliği uzmanının takibini yapabilmesi açısından
iyiniyetli bir sistem gibi gözükse de, uygulamada bu veriler SGK
kayıtlarıyla uyumlu olamadığından şu aşamada bir çok işyeri iş güvenliği
uzmanı veya işyeri hekimi ataması yapamıyor. İSG KATİP sistemin SGK'dan
verileri online olarak alamadığı için bu sorunlar yaşanıyor.
Çözüm önerilerimiz:
1-
OSGB'ler hizmet verdikleri işyerinin sorumluluğunu aldığına göre
işveren onayının aranmaması en doğrusu olacaktır. Zira zaten OSGB ile
işveren arasında yazılı bir sözleşme yapılıyor.
2- Bakanlık
insan gücü sayısını artırmalı ve işlemlerin daha hızlı yapılmasını
sağlamalıdır. Yeni personel almak yerine mevcutlar arasında transfer
yapılarak ve yereldeki personelden de yararlanarak bu sorun çözülebilir.
Bakanlığın taşradaki elemanlarından yararlanılarak daha hızlı ve
verimli hizmet sunulabilir.
3- İSG KATİP programı çalışmıyorsa
(ki doğru çalışmıyor) işverenler eski sistemde olduğu gibi evrak bazlı
hizmet alabilmeli ve sunabilmelidir.
4- A ve B grubu iş
güvenliği uzmanlarının sayısal yetersizliğini aşmak için A ve B grubu iş
güvenliği uzmanı çalıştırma süresinin bir kısmının C grubu tarafından
yerine getirilmesine izin verilmelidir. Böylece A gurubu uzman sayısının
yetersizliğinden kaynaklanan eleştiriler önleneceği gibi, C grubu
uzmanlara da A grubu deneyimli uzmanlarla çalışarak kendini yetiştirme
fırsatı verilmelidir. Ayrıca daha önce de önerdiğimiz üzere ilgili
sosyal bölümlerdeki üniversite hocaları ile bakanlık İş (sosyal) ve SGK
Müfettişlerinin de az tehlikeli/tehlikeli işyerlerinde iş güvenliği
uzmanlığı yapabilmeleri sağlanması yerinde olur.
5- İş güvenliği eğitimlerinde, az tehlikeli sınıftaki işyerleri için uzaktan eğitime fırsat verilmelidir.
6-
Ayrıca OSGB'lerin kuruldukları il ve sınır komşularında hizmet verme
sınırlandırılması, özellikle bir şirketin genel müdürlüğü ile anlaşma
yapılması durumunda diğer illerde de hizmet verilebilmesine olanak
verecek şekilde düzenleme yapılmalıdır.
Sonuç olarak,
teknolojiyi kullanırken sistemin ve işlerin aksamaması esastır. Tam
anlamıyla devreye girmeyen sistemle birlikte manuel işlerin de yürümesi
doğru olacaktır. Daha sonra veriler bakanlıkça sisteme entegre
edilebilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder