İhtirazi Kayıtla Beyanname Verilmesi Ve Sonrasında Yaşanan Hukuki Süreç
Mükelleflerce, yasal gerekçe göstererek beyan edilen matrah ya da matrah kısmı üzerinden, tarh edilen vergiye, dava hakkının saklı tutulması yolunda beyannameye yazılı nota, ‘’ihtirazi kayıt’’ denilmektedir.
İhtirazi kayıtla beyan, mükelleflerin gelirinin istisna ve muafiyet gibi nedenlerden dolayı vergiye tabi olup olmadığı konusunda şüpheye düştükleri matrahlar için başvurdukları bir yoldur. Bu gibi durumlarda mükellefler ihtirazi kayıtla beyanname vererek daha sonra dava yoluna gidip haksız ödedikleri vergiyi geri isteyebileceklerdir.
Mükelleflerin ihtirazi kayıtla beyanname vermeleri ile ilgili olarak gerek vergi kanunlarında gerekse Vergi Usul Kanunu’nda herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bununla birlikte, ihtirazi kayıtla beyan müessesesi, vergi sistemimiz içerisinde uygulanmamaktadır. Bu esasta ; vergiye tabi olup olmadığı konusunda tereddüt ettikleri matrahları ihtirazi kayıtla beyan etmekte ve bunun üzerinden salınan vergiye itiraz etmektedirler.
Vergi Usul Kanunu’nun 378. Maddesinde, Vergi mahkemesinde dava açabilmek için verginin tarh edilmesi, cezanın kesilmesi, tadilat ve takdir komisyonları kararlarının tebliğ edilmiş olması; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin yapılmış ve ödemeyi yapan tarafından verginin kesilmiş olması lazımdır.Mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava açamazlar. Bu Kanunun vergi hatalarına ait hükümleri mahfuzdur.
Kanun maddesinde Mükelleflerin beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava açamayacaklarını hükme bağlamıştır.
Ancak ihtirazi kayıtla verilen beyannameler ile ilgili dolaylı bir düzenleme İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun madde 27/3’de düzenlenmiştir. Söz konusu maddede, ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerinden tarh edilecek vergilerin dava konusu yapılmasının, bu vergilerin tahsilini durdurmayacağı hükme bağlamıştır. Ancak bunlarla ilgili yürütmenin durdurulması talebinde bulunabileceğini öngörmektedir.
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun madde 27/3 ‘’ ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan davalar, tahsil işlemini durdurmaz…’’ hükmünü incelediğimizde ihtirazi kayıtla verilen beyannamelere karşı dava açılabileceği, dolayısıyla yükümlülerin beyan ettikleri matraha ilişkin olarak ihtirazi kayıt koymalarının mümkün olduğu anlaşılmaktadır.
İhtirazi Kayıtla Beyanname Verirken ve Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar
· ihtirazi kayıtla verilen beyanname ile birlikte ihtirazi kaydı içeren dilekçe verilmesi veya beyannamenin herhangi bir yerine İHTİRAZİ KAYITLA BEYANDIR şeklinde kayıt düşülmesi gerekir
· Verilen beyanname ile yapılan tahakuka karşı otuz (30) gün içinde dava açılması gereklidir. (V.U.K 377 ve İYUK md 7.)
‘’ Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi mahkemesinde dava açabilirler’’ V.U.K md.377
‘’Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.’’ İYUK md 7.
· İhtirazi kayıt dilekçeleri ancak Vergi Mahkemelerine dava açılması durumunda hukuksal nitelik kazanır.Bu süreçte mükellefin dava açmaması idarenin eylemini fiilini kabul ettiği anlamına gelir.
· Tahakuk eden verginin kanuni ödeme süresi içinde ödenmesi gerekir,
· Beyannamenin İhtirazi kayıtla verilmesi tahsil işlemini durdurmaz, ancak yürütmeyi durdurma kararı veya yargı kararının olması tahsil işlemini durdurur.
Vergi Mahkemesinde Dava Açmaya Yetkili Kişi ve Kurumlar
Vergi mahkemesinde dava açmaya yetkili olanlar;
* Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi mahkemesinde dava açabilirler.
Gerçek kişiler bizzat kendileri dava açabilecekleri gibi vekilleri vasıtasıyla da dava açabilirler. Dava ehliyetine sahip kişinin vekili sıfatıyla dava açacak kişinin avukat olması şarttır.
Küçükler ve kısıtlılar ile tüzel kişiler de vergi davalarını kanuni temsilcileri veya bunların avukat vekilleri vasıtası ile açabilirler.
* Vergi dairesi, tadilat ve takdir komisyonlarınca tahmin ve takdir olunan matrahlara karşı vergi mahkemesinde dava açabilir.
Vergi Mahkemesinde dava açılırken dikkat edilecek hususlar
Vergi davaları; vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle açılır.
Dava dilekçelerinde;
* Tarafların ve varsa vekillerin veya temsilcilerin ad ve soyadları veya ünvanları ve adresleri,
* Dava konusu ve sebepleri ile dayandığı deliller,
* Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi (tebliğ tarihi),
* Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarda tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktarı,
* Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı, tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası, bulunmalıdır.
* Ayrıca dava konusu belgelerin asılları veya örnekleri dava dilekçesine eklenmelidir.
……………VERGİ MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI’NA
DAVACI: Ad Soyad yazılmalıdır.
T.C. KİMLİK NUMARASI/VERGİ KİMLİK NUMARASI (**):
Adresi:
VEKİLİ:
DAVALI: Davalı idarenin adı yazılmalıdır.
Davalı İdarenin Adresi:
VERGİ VE CEZANIN NEVİ (***):
DÖNEMİ (***):
MİKTARI (***):
DAVA KONUSU İŞLEMİN TEBLİĞ TARİHİ:
TALEP KONUSU: Davalı idarenin işlemine karşı talep ve istem özetlenmelidir.
AÇIKLAMALAR: Maddi olay ve açıklaması yapılmalıdır.
HUKUKİ DAYANAK VE DELİLLER:
SONUÇ VE İSTEM:
Ad ve Soyad
İmza
Yürütmenin Durdurulma
Vergi mahkemelerinde tarhiyat aşamasında dava konusu edilen vergi ve cezaların tahsili işlemleri, yürütmeyi durdurma kararına gerek olmaksızın kendiliğinden durur. Tahsilât aşamasında dava konusu edilen vergi ve cezaların tahsili işlemlerinin durması mahkemece yürütmeyi durdurma kararı verilmesine bağlıdır.
Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda yürütmenin durdurulmasına karar vermektedir.
Vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Bu tür davalarda ayrıca yükümlülerin yürütmenin durdurulmasını istemelerine gerek yoktur. Genel kural bu olmakla birlikte vergi davaları ile ilgili yürütmenin durdurulması talep edilmesine gerek bulunulmaması kuralının istisnalarından biride İhtirazi kayıtla verilen beyannamelerdir. Yani İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine salınan maliyükümlülüklerle ilgili tahsil işlemlerinden dolayı açılan davalar tahsil işlemini durdurmaz.Ödemenin durması için mahkemeden ayrıca yürütmeyi durdurma kararı talep edilmelidir.
Yürütmenin durdurulmasının mahiyeti ve şartları
* İYUK 27/3 Telafisi güç ve imkânsız zarar doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekir.
* Yürütmenin durdurulması kararı istem üzerine verilir. Yönetsel yargı yerleri kendiliğinden yürütmenin durdurulması kararını veremezler.
* Yürütmenin durdurulması ya dava dilekçesi ile birlikte veya dava açıldıktan sonra istemde bulunarak verilir.
* İYUK 27/3 Yürütmenin durdurulması kararı verilen dosyalar öncelikle incelenir.
* İYUK 27/3 Yürütmenin durdurulması kararları teminat karşılığında verilir. Ancak durumun gereklerine göre teminat aranmayabilir.
* Yürütmenin durdurulmasında özel tebligat yöntemi uygulanabilir. Tebligat süreleri kısaltılabilir, tebliğ memur eliyle yapılabilir.
Danıştay’a Temyiz Başvurusu
Vergi yargılamasında, Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin kararları ancak bu mahkemelerin bir hukuk kuralını yanlış uygulamaları durumunda temyiz edilebilir. Burada söz konusu edilen hukuk kuralı geniş kapsamlıdır. Yasaları, tüzükleri, yönetmelikleri, sözleşmeleri içine alır.
Danıştay, vergi mahkemesinin kurul halinde verdiği kararları temyiz yoluyla incelemektedir. Danıştay’a, vergi mahkemesinin kararını tebliğini takip eden günden itibaren otuz (30) gün içinde başvurulabilir. Temyiz başvurusu, vergi mahkemesi kararının yürütülmesini durdurmaz. Bu kararların yürütülmesini durdurabilmek için Danıştay’dan teminat karşılığı yürütmenin durdurulması istenilmesi ve bu istemin de kabul edilerek karara bağlanmış olması gerekmektedir.
Danıştay’ın Vergi Mahkemesi Kararını Onaması ve Bozması
Temyiz üzerine Danıştay, ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına veya onanmasına karar verir.
Danıştay tarafından mahkeme kararının onanmasına karar verilmesi halinde, dava dosyası mahkemesine gönderilir ve olağan yargılama süreci tamamlanmış olur.
Danıştay tarafından mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesi halinde ise, ilk derece mahkemesince bozma kararına uyulmasına veya ilk kararında ısrar edilmesine karar verilir.
* Vergi mahkemesi Danıştay’ın bozma kararına uyarsa, yeniden yargılama yapmak suretiyle bozma kararı doğrultusunda yeni bir karar verir. Bu karara karşı da tarafların ilk karar üzerine yaptıkları gibi temyiz yoluna başvurmaları mümkündür.
* İlk derece mahkemesince ısrar kararı verilmesi halinde, ısrar kararının temyizi mümkün olup bu durumda temyiz incelemesi bir üst kurul olan Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu tarafından incelenir. Kurulun kararları kesindir.
Kaynak :
1. Gelirler idaresi
2. Vergi Usul Kanunu
3. İdari Yargılama Usulü Kanunu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Serkan KAHRIMAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder