I- GİRİŞ İş-Kur tarafından yurt
dışı işçi talepleri takip ve kontrol edilse de işverenler İş-Kur’un bilgisi
dışında da Türk işçileri yurt dışına götürmektedir.Makalemizde yurt dışına
gerek Türk işverenler gerekse yabancı işverenler tarafından götürülen Türk
işçileri için İş-Kur’daki yapılması gereken işlemler izah edilecektir([1]).
II- TÜRK İŞÇİLERİN YURT DIŞINA GÖTÜRÜLMESİNDE
İŞ-KUR’DA YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’nun 3. maddesi
gereği; “İşçi isteme ve iş aramanın düzene
bağlanmasına ilişkin çalışmalar yapmak, işgücünün yurt içinde ve yurt dışında
uygun oldukları işlere yerleştirilmelerine ve çeşitli işler için uygun işgücü
bulunmasına ve yurt dışı hizmet akitlerinin yapılmasına aracılık etmek…” konusunda
İş-Kur görevlidir. Yut dışına Türk işçisi götürecek
işverenlerin (ister Türk olsun ister yabancı)([2]) yapacakları işlemler sırası ile
şu şekildedir.
A- BAŞVURU YAPILMASI Türk işçisi götürecek firmalar, yurt dışı iş
gücü istemlerini Kurum kayıtlarından karşılamak veya yurt dışından aldıkları
işlere kendi işçilerini götürmek ve sözleşmelerini onaylatmak için doğrudan
il/şube müdürlüklerine başvururlar. Yurt dışı ile ilgili iş ve işlemler aksine
bir hüküm olmadıkça il/şube müdürlüklerince yerine getirilir. Yurt dışı iş
arayan kayıt, işgücü istemleri, seçme, davet ve gönderme hizmetleri aksine bir
hüküm olmadığı sürece yurt içi işlemleri ile ilgili kısımlarına göre yapılır.
İl/şube müdürlüklerine işlem yaptırmak üzere başvuran her firma
için dosya açılır.
B- BAŞVURUDA GEREKLİ BELGELER Başvuruda gerekli
belgeler([3])
işverenin Türk ve yabancı olmasına göre ayrı ayrıdır.
Buna göre; 1- Türk İşverence Türk İşçilerin Yurt Dışına
Götürülmesi
İşgücü isteminin karşılanması ya da ilan izni için Türk firmalar;
a) Ticaret sicil gazetesi örneğini (bir defaya mahsus olmak üzere),
b) Taahhüt işleri için işin alındığı ülkedeki dış temsilciliğimizce
ya da ülkemizdeki yetkili kamu kurumundan alınacak yazı veya İş Alındı
Belgesini,
c) Taahhüt işleri dışındaki işler için işyerinde çalıştırılacak işçi
sayısını belirten dış temsilciliğimizden alınacak yazı veya Uygun Görüş
Belgesinin aslı veya dış temsilciliğimizce gönderilen faksı
d) Yurt dışında yapı, tesis, bakım, onarım işleri; sınaî ve
teknolojik imalât, tesisat ve montaj işleri; işletme, yönetim, bakım ve idame
işleri; proje, mühendislik, müşavirlik işleri yapacak olan firmalardan;
Bayındırlık ve İskân Bakanlığından alınan Yurt Dışı Müteahhitlik Belgesi veya
Yurt Dışı Geçici Müteahhitlik Belgesini (Irak için bu belge istenmez.),
e) Firmaların yürürlükte bulunan sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri
gereğince işçilerin sosyal güvenliğini sağladığına ilişkin belgeyi([4]).
e) Firma yetkililerinin noterce onaylanmış imza sirküleri, işlemlerin
vekil aracılığıyla yapılacağı hallerde vekaletname veya yetki belgesinin aslı
ya da aslı görüldükten sonra Kurum tarafından onaylanacak örneğini (bir defaya
mahsus olmak üzere)il/şube müdürlüklerine ibraz etmeleri gerekmektedir. Sadece
İsrail’de iş alan firmalardan İsrail İş ve İşçi Bulma Başmüdürlüğünce
düzenlenen ve İçişleri Bakanlığınca onaylanan Yabancı İşçi Getirme İzni -Şerut
Ha Taasuka- de ibraz etmeleri gerekir.
2- Yabancı Uyruklu Firmalardan İstenilecek Belgeler
İşgücü isteminin karşılanması ya da ilan izni için yabancı
firmalar;
a) Firmanın kuruluşuna dair belgenin dış
temsilciliklerimizce onaylı örneği veya yeminli tercüme bürolarınca yapılmış
Türkçe çevirisini (bir defaya mahsus olmak üzere),
b) Taahhüt işleri için işin alındığı
ülkedeki dış temsilciliğimizce ya da ülkemizdeki yetkili Kamu Kurumundan
alınacak yazı veya İş Alındı Belgesi ile taahhüt işleri dışındaki işler için
işyerinde çalıştırılacak işçi sayısını belirten dış temsilciliğimizden alınacak
yazı veya Uygun Görüş Belgesinin aslı veya dış temsilciliğimizce gönderilen
faksı
il/şube
müdürlüklerine ibraz etmeleri gerekmektedir.
Sadece İsrail’de iş alan firmalardan Müteahhitler ve İnşaatçılar
Birliğince düzenlenen Müteahhit Çalışma Ruhsatı ile İsrail firmasınca
düzenlenen ve Türkiye’den işçi getirme konusunda verilen Vekaletname -İpuy
Koah- belgelerini sunarlar.
C- İLAN İZNİ ALINMASI İl/şube müdürlüklerince istenilen belgeleri([5]) ve yayımlanacak ilan metnini ibraz etmiş firmalara
işgücü istemlerini gazete, internet veya benzeri araçlarla karşılayabilmeleri
için ilan izni verilir. Ancak yapılacak ilanda iznin hangi il/şube
müdürlüğünden alındığı ve verilen iznin tarih ve sayısı belirtilir.
Diğer taraftan, yurt dışından alınan iş ile ilgili henüz anlaşma
imzalanmamış olması halinde, söz konusu işin alındığına ilişkin herhangi bir
belgenin (işi alan ile işi yaptıracak firma arasındaki yazışma vb.) il/şube
müdürlüğüne ibraz edilmesi halinde gerekli değerlendirmeler il/şube müdürünce
yapılarak, alınan işle ilgili ön hazırlık yapılması amacıyla yönetici konumunda
eleman temini için ilan izni verilebilir.
Firmaların yayımlayacakları ilanın bir örneği ile il/şube
müdürlüklerine başvurmaları; ayrıca, ilan yabancı dilde yayımlanacak ise Türkçe
metninin de başvuru esnasında verilmesi gerekir. Yayımlanan ilan metni ile
firmaların il/şube müdürlüklerine verdikleri ilan metni arasında farklılıklar
olması halinde, firmadan, il/şube müdürlüklerine verilen metne uygun olarak
ilanın yeniden yayımlatılması istenir ve tekrarı halinde bir daha ilan için
izin verilmez.
D- İZNİN SÜREYE TABİ OLMASI Verilecek ilan izninin süresi alınan
işin süresinden fazla olamaz. Aynı işle ilgili olmak ve alınan izindeki metin
ile aynı olmak şartı ile izin süresince birden fazla ilan verilebilir.
Bununla birlikte; Türk ve yabancı firmalara İş Alındı Belgesi veya
Uygun Görüş Belgesi’nde işin yapılacağı süre içerisinde götürmek istedikleri
işçi sayısında herhangi bir sınırlama getirilmeyecektir. Bu süre dışında işçi
götürmek isteyen firmalar işin yapıldığı ülkedeki yurt dışı temsilciliklerinden
alacağı bir belge ile söz konusu işin devam ettiğini belgelendirmesi koşuluyla,
işin süresi uzatılır.
E- HİZMET AKİTLERİNİN
YAPILMASI Firmaların, Kurum ya da özel istihdam büroları kanalıyla veya
kendilerinin doğrudan temin ettikleri işçileri için, örneği Genel Müdürlükçe
(İstihdam Dairesi Başkanlığı) hazırlanan hizmet akdini([6])
imzalamaları ve il/şube müdürlüklerine onaylatmaları zorunludur. Tarafların
yurt dışı hizmet akitlerinin imzalanması esnasında hazır bulunması esas olmakla
birlikte, kendi olanağıyla iş bulan işçiler, işveren tarafından adlarına
düzenlenmiş vekâletnameleri ibraz etmeleri halinde işveren tarafı bulunmasa
dahi hem kendi hem de işveren adına hizmet akdini imzalayabilirler([7]).
İşveren vekili, firma adına yetkili olduklarını belgelemek
suretiyle sözleşmeyi imzalayabilir, bu belgelerle sözleşmeyi işveren veya
işveren vekili olarak imzalayan kişinin yetki belgesi (şirket kararı,
vekâletname vb) ve imza sirküsü firma dosyasında muhafaza edilir
(Vekâletnamelerde “Kurum nezdinde
hizmet akitlerini imzalamaya, ücretleri belirlemeye ve diğer tüm işlemleri
yapmaya yetkilidir.” ibaresinin bulunması gerekir).
Hizmet akitlerinin işçi, işveren veya vekili tarafından imza
edilmiş olmasına ve iki dilde imzalanması gereken sözleşmelerin de Türkçe ve
yabancı dil karşılıklarının yazılmış olmasına dikkat edilir. Sözleşmede belirlenen ücret
Türkiye’de 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan brüt asgari ücretten
düşük olamaz.
F- HİZMET AKİTLERİNİ ONAYLATILMASI Hizmet akdinde
taraflarca doldurulacak kısımların eksiksiz ve okunaklı olmasına; kaşelerin,
imzaların ve mührün belirgin olmasına dikkat edilir. Sözleşmelerin yazımında
yapılacak hatalar okunacak biçimde çizilir ve doğrusu yazılarak, onaylayan
il/şube müdürlüğü personeli tarafından parafe edilerek mühürlenir([8]).
Hizmet akitlerinin seri numaralarının bulunmaması halinde her
nüshaya, “İşverene, Kuruma, İşçiye ve
vize işlemleri için düzenlenmişse, ayrıca Konsolosluğa ait” olduğunu
gösteren kaşe basılır.Özel istihdam bürolarınca, işçi ve işverenlere il/şube
müdürlüklerinde imzalatılan hizmet akitlerinin aynı gün, özel istihdam
bürolarında imzalanan hizmet akitlerinin ise en geç 15 gün içerisinde (İşçiler
yurt dışına çıkmadan önce) il/şube müdürlüklerine onaylatılması zorunludur.
Üç nüsha olarak düzenlenen hizmet akitleri işçi, işveren veya
vekili tarafından il/şube müdürlüğü yetkililerinin huzurunda imzalanabileceği
gibi,işçi ve işveren tarafından Kurum dışında imzalanmış olarak işveren veya
vekilince getirilmesi halinde de son sayfasına, tarih kaşesi basılıp mührün
üstüne isim/unvan belirtilmek suretiyle bir yetkili tarafından imza edilerek
onaylanabilir.
G- HİZMET AKDİNİN UYGULANMASINDAN DOĞAN ANLAŞMAZLIKLAR
Yurt dışına götüren işveren ile işçi arasında hizmet akitlerinde
doğan uyuşmazlıklarda;
1- İşçi ve işveren arasındaki hizmet akdinin uygulanmasından doğacak
anlaşmazlıkların giderilmesi hizmet akdinde gösterilen yetkili mercilerce
çözüme kavuşturulur.
2- Çalıştırılmak üzere yurt dışına götürülen işçilerin mağdur
edildiğine dair resmi makamlardan gelen veya yurt dışına götürmek maksadıyla
işçilerden menfaat temin edildiğine dair belgeler mevcut olması durumunda
işveren böyle bir mağduriyetin veya menfaat temininin mevcut olmadığını ispat
etmedikçe hizmet akitleri onaylanmaz.
3- Mahkeme kararlarıyla, işçi simsarlığı ve benzeri nedenlerle ceza
alan gerçek veya tüzel kişilerin veya bunların vekillerinin yurt dışına işçi
götürme talepleri kabul edilmez.
III- SONUÇ Yurt dışına götürülen Türk işçilerle ilgili
4904 sayılı Kanun’daki belirtilen hükümlere göre hareket edilmesi gerekir. Bu
hükümlere uymayanlar ile ilgili idari para cezaları uygulanır. Yurt dışına
götürülen Türk işçilerle ilgili İl/Şube Müdürlükleri tarafından aşağıda
belirtilen eylemleri gerçekleştiren kişi ya da firmalara uygulanacak idari para
cezası uygulanır.
Buna göre 2011 yılında;
a) 4904 sayılı Kanun’un 3/d maddesine aykırı olarak, Kurum izni
olmaksızın yurt dışında kendi iş ve faaliyetleri için çalıştıracakları işçileri
yurt dışına götürenler için 2.466 TL,
b) 4904 sayılı Kanun’un 3/d maddesine aykırı olarak, Kurum’dan izin
almaksızın yurt dışına götürülecek işçilerin teminine yönelik olarak (yazılı
araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya
elektronik bilgi iletişim araçları ile) ilan verenler için; 2.466 TL,
c) Kurum’dan izin almasına rağmen izin aldığı işle ilgili olarak
yurt dışına götürdüğü işçilerinin hizmet akitlerini Kurum’a onaylatmayanlar
(izinsiz götürdüğü her bir işçi için) 369 TL,
ç) 4904 sayılı Kanun’un 3/d maddesine aykırı olarak, yurt dışı iş ve
işçi bulma faaliyetlerine ilişkin hizmet akitlerini Kurum’a onaylatmayanlar
için 369 TL,
d) 4904 sayılı Kanun’un 17. maddesine aykırı olarak, yurt dışı iş ve
işçi bulma faaliyetlerine ilişkin hizmet akitlerini Kurum’a onaylatmayan özel
istihdam büroları için 12.327 TL
idari
para cezası uygulanmaktadır. Ersin UMDU E-Yaklaşım
([1]) Makalede
genel işlemler izah edilecek olup Türk Firmaları İşçilerinin İstisna Akdi
Çerçevesinde Almanya’ya götürülmesi esnasında yapması gereken işlemlere yer
verilmeyecektir.
([2]) Türkiye İş Kurumu, İş-Kur
El Kitabı; 3.1., Ankara, 2011 ([3]) İşgücü
istemi özel istihdam büroları aracılığıyla karşılanacaksa, özel istihdam
bürolarının belirtilen belgeleri bulundurmaları ve il/şube müdürlüğünce
istenilmesi halinde ibraz etmeleri gerekir.
([4]) Türk firmaları hizmet akitleri
onaylanmadan önce işçilerin sosyal güvenliklerinin sağlandığına ilişkin belgeyi
il/şube müdürlüklerine ibraz etmek zorundadır.
([5]) Türk firmaları sosyal
güvenliğin sağladığına ilişkin belgeyi hizmet akdinin onaylamasından sonra
ibraz edeceklerdir.
([6]) Hizmet akdi matbu olup www.iskur.gov.tr adresinden temin
edilebilir.
([7]) Bakanlıklar arası Hac ve Umre
Kurulu Kararı Doğrultusunda Hac Döneminde Suudi Arabistan’da Çalışacak Geçici
İşçiler İle İlgili Tebliğ kapsamında yurt dışına gidecek geçici işçiler için,
işverenle tüm işçileri temsilen bir işçi arasında tek bir hizmet akdi
imzalanabilir.
([8]) Özel istihdam büroları, il/şube
müdürlüğünce onaylanan hizmet akitlerini saklamak ve bir nüshasını işçiye bir
nüshasını da Kuruma vermek zorundadır. Özel istihdam bürosunda imzalanan hizmet
akitlerinin 15 gün içerisinde işçiler yurt dışına çıkmadan önce il/şube
müdürlüklerine onaylatılması gerekmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder