Ev işlerinde gündelikçi çalışanların sigortası hakkında derleme:

 SGK'dan veya kurumun internet sitesinden alınacak form doldurularak, gündelikçi ile gündelikçi çalıştıran kişi tarafından imzalanacak. İşveren, sigorta primi ödemesini her ay banka hesabından otomatik ödeme talimatıyla yapabileceği gibi, SGK'dan veya kurumun internet sitesinden alınacak form doldurularak, gündelikçi ile gündelikçi çalıştıran kişi tarafından imzalanacak. İşveren, sigorta primi ödemesini otomatik ödeme talimatıyla ya da, SGK'nın bankalara bastıracağı kuponlarla yapabilecek.10 günden az çalıştıranlar sigorta yaptırmadığında herhangi bir cezai yaptırımı yok ama sigorta yaptırırlarsa olası bir iş kazası durumunda sorumluluk altına girmeyecekler.10 günden az çalıştıranlar günlük asgari ücretin sadece yüzde 2'si oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi öderken, 10 günden fazla çalıştıranlar günlük brüt asgari ücretin yüzde 32.5'i oranında prim ödeyecek.Örneğin haftada 1 günden ayda 4 gün, gündelikçi çalıştıranlar, asgari ücret üzerinden günlük 75 kuruş, ayda 3 lira prim ödeyerek iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı gündelikçi kadını sigortalayacaklar.Bu sayede, evde meydana gelecek kazada gündelikçi sakatlanırsa kendisine bu sigortadan dolayı iş göremezlik aylığı bağlanabilecek. 10 günden fazla gündelikçi çalıştıranlar ise her gün için 12.29 lira prim ödeyecek.

Hafta sonları dışarıda bırakıldığında ayda rakam 283 lira olacak. Eğer gündelikçi ilk defa sigortalı olarak çalışacaksa kadın istihdamından da yararlanabilirsiniz. Bu durumda günde 5.3 lira ödeyerek sigorta yaptırmak mümkün olabilecek.

Ayda 10 günden fazla çalıştırılan gündelikçileri sigortalamak isteğe bağlı değil, zorunlu olacak. Bu nedenle, sigorta yaptırmayanlara, brüt asgari ücret tutarında, yani bin 134 lira para cezası kesilecek.Bir evde bir ayda 10 günden az çalışanların iş kazası durumunda yardım alabilmesi için sigortasının kazadan 10 gün önce başlaması gerekiyor.

-Bir evde bir ayda 10 gün ve daha fazla çalışanlar nasıl sigortalı olacak? 

* Ev hizmetlerinde aynı gerçek kişi yanında 10 gün ve daha fazla çalışanların sigortalılık işlemleri kolaylaştırılacak.

* Bu kapsamda ev hizmetlerinde çalıştırılanlar için sadece ilk başta bir bildirim formu doldurularak kuruma verilecek ve ayrıca işe giriş bildirgesi, aylık prim hizmet belgesi vb. belgeler düzenlemeyecek. Kurumca belirlenen belgeyi vermeyenler hakkında bir aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak.

-Bir evde bir ayda 10 günden az çalışanlar sigortalanacak mı?

* Ev hizmetlerinde aynı evde 10 günden az çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı primleri ev sahiplerince asgari ücretin yüzde 2’si oranında kuponla ödenecek.

* Çalışanlar, istemeleri halinde adlarına yüzde 2 prim ödenen ay için 30 güne tamamlamak üzere emeklilik ve sağlık primini asgari ücretin % 32,5’i üzerinden ödeyebilecek. 

* Emeklilik ve sağlık priminin, iş kazası ve meslek hastalığına ilişkin primin Kuruma geldiği ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi istenecek, bu süre içinde ödemeyenlerin hakkı düşecektir.

* 10 günden az çalışanları çalıştıranlar, SGK kapsamında işveren sayılmayacak.

* Primlerini ev hizmetlerinde çalışanlar kendileri ödediği için hastalık sigortası hariç diğer sigorta kolları uygulanacaktır.(isteğe bağlı sigortalılar,taksi ve dolmuş şoförleri, tarımda süreksiz çalışanlarda olduğu gibi)

* İş kazası ve meslek hastalığından sağlanan yardımlardan yararlanılabilmesi için sigortalılığın kaza tarihinden 10 gün önce başlamış olması şartı aranacaktır.

* GSS’den faydalanmaları için 30 gün prim ödemiş olmaları ve 60 günden fazla prim borcu olmaması ya da bu süreden fazlaya ilişkin prim borcunun taksitlendirilmesi şartı aranacaktır. 

* İş kazası durumunda bunları çalıştıranlar sorumlu tutulmayacaktır.

Türkiye’de 1 milyondan fazla kadın, ev hizmetlerinde (yemek, temizlik, çocuk, hasta, yaşlı bakımı vb.) çalışıyor. Tam rakamı bilemiyoruz zira bunların tamamına yakını kayıt dışı yani sigortasız çalıştırılıyor. Ev hizmetlerinde çalışanlar sadece ülkemizin değil, dünyanın da sorunu. Nitekim 2011 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü 189 sayılı Ev İşçileri İçin İnsana Yakışır İş sözleşmesini kabul etti. Türkiye’nin henüz onaylamadığı bu sözleşme, ev hizmetlerinde çalışanlar için sosyal güvenlik, sendikal haklar, sağlık ve iş güvenliği açısından asgari şartları düzenliyor.
Torba Kanun ne getirdi? Türkiye olarak ev hizmetlerinde çalışanlar için en son düzenlemeyi geçtiğimiz yıl Torba Kanun’la (6552) yaptık. 1 Nisan 2015’te yani önümüzdeki aybaşı yürürlüğe girecek bu düzenlemeye göre;
• Aynı kişi yanında ay içerisinde 10 gün ve daha fazla çalışanlar, ev sahipleri tarafından sigortalı yapılacak ve SGK’ya bildirilecek.
• Aynı kişi yanında ay içerisinde 10 günden az çalışanlar SGK’ya bildirilmeyecek. Bu çalışanlar kendileri isterse SGK’ya prim ödeyecekler.

Bu düzenlemenin hangi mantıkla yapıldığını anlamak gerçekten zor. Mesela neden 10 gün sınırı var? Ayrıca ev hizmetlerinde 10 günden az çalışan kişi kendisi SGK’ya nasıl prim ödeyecek? Bunun bir mantığı var mı? Örneğin ayda 5-6 gün temizliğe giden bir bayan, gidip SGK’ya prim ödeyebilir mi? Otobüs parasından aldığı ekmeğin sayısına kadar her şeyi hesap ederek yaşayan bu insanlar, bir de sigorta primini nasıl ödeyecek? Taze sıkılmış portakal suyunu yudumlarken bu mevzuatı yazan bürokrat arkadaş, acaba bu insanların yaşam koşullarını gördü mü?
1 Nisan’da ne olacak? Ne olacağını az çok tahmin edebiliyoruz. Bir kere evine haftada 3-4 gün ve ayda 10-12 gün hizmetli alan ev sahipleri, bu süreyi 10 günün altında tutmaya başlayacak. Böylece sosyal güvenlik açısından hiçbir yükümlülükleri olmayacak. Daha uzun süre hizmet almak zorunda olanlarsa, birden fazla kişi çalıştırmaya başlayacak ve yine sigorta priminden kurtulmuş olacak. Zira bir kişiyi evinizde 18 gün çalıştırmışsanız sigorta yapmak zorundasınız fakat iki ayrı kişiyi 9’ar gün çalıştırmışsanız bir kuruş prim ödemeniz gerekmiyor. Dolayısıyla üzerinde fazla düşünülmeden yapılan bu düzenleme, ‘piyasa’ tarafından anlamsızlaştırılmış olacak.
Çözüm nedir? Çözüm, öncelikle Türkiye’nin 189 sayılı Ev İşçileri İçin İnsana Yakışır İş sözleşmesini ve buna ilave olarak alınan 201 sayılı tavsiye kararını onaylamasıdır. Akabinde iş ve sosyal güvenlik mevzuatında değişiklik yapılarak, ev hizmetlerinde 10 gün sınırı aramaksızın herkesin zorunlu sigorta kapsamına alınmasıdır. Fakat ev sahiplerini bürokratik süreçlere boğmadan, kimi ülkelerde uygulanan kupon veya çek sistemiyle prim ödenmesi sağlanabilir. Ayrıca İŞKUR üzerinden temel iş sağlığı ve güvenliği eğitimi alanların, 6 ay veya 1 yıl primleri devlet tarafından karşılanabilir. Böylece hem bu kapsamda çalışanlar kayıt altına alınmış hem de temel sağlık ve güvenlik bilinci kazandırılmış olur.