DÖNEM SONU İŞLEMLERİ
VE KAPANIŞ KAYITLARINDA İNCE NOKTALAR
1-Kasa farklarının değerlemesi ve muhasebe
kayıtları
2-Değersiz alacaklar,
3-Şüpheli alacaklar
4-Alacak-borç senetleri reeskontu
5-Dönem sonu stok sayım farkları
6-Amortisman uygulamalarına ilişkin notlar
7-Vergi ve diğer yasal yükümlülükler karşılıkları:
8-Dönem sonu kapanış işlemleri
9-Maliyet hesaplarının gelir hesaplarına aktarımı
10-Gelir tablosu hesaplarının kapatılması
- Kasa
farklarının değerlemesi ve muhasebe kayıtları-Kasa hesabı
işletmelerin nakit varlığını gösteren hesaplardan biri olup, yasal defter
kayıtları üzerinden, kasa hesabının borcu ile alacağı arasındaki fark
"kasa mevcudunu" verir. İşletmede, dönem içinde veya yıl sonu sayımında kasa
fazlalığı veya noksanı ortaya çıkmışsa ve bu tutarlar ilgili düzenleyici
hesaplara alınmışsa, ilgili fark hesaplarının dönem sonunda kapatılması
gerekir.
Kasa
sayım noksanı-Fiili kasa mevcudu, kaydi mevcuttan az ise
kasa noksanı söz konusudur. Kasa noksanının, GVK da yeralan "....sermayede
vukua gelen eksilmeler zarar addolunmaz." hükmüne göre dönem kazancının tespitinde
gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.Kasa noksanlığı halinde, gerekli
düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap "197-Sayım ve Tesellüm
Noksanları"dır. Anılan hesap geçici bir hesap olup, kapatılması gerekir. İşleyişi ise şu şekildedir:
_____________________31.12.2006
_______________
197
Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs XX
100 Kasa
Hs.
XX
_____________________
/ ________________________
-
Kasa noksanlığının nedeni kasa sorumlusu
ise;
_____________________31.12.2006 ________________
135
Personelden
Alacaklar hs
XX
197 Sayım ve Tesellüm
Noksanları hs XX
_____________________
/ ________________________
Kasa noksanlığının nedeni çalınma/neden
bilinemiyorsa,hesap şu şekilde kapatılır;
_____________________31.12.2006 _________________
689
Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar hs XX
197 Sayım ve Tesellüm Noksanları hs XX
_____________________
/ ________________________
Kasadan
para çalınması, normal ticari faaliyet sonucu ortaya çıkan bir zarar olmadığı
için, bu şekilde ortaya çıkan kasa noksanlıklarının kanunen kabul edilmeyen
gider olarak değerlendirilmesi ve ticari kardan mali kara geçişte, ticari kara
ilave edilmesi gerekir.
Kasa sayım fazlası Fiili sayım sonucu kasa mevcudunun, yasal kayıtlara göre
oluşan mevcuttan fazla olduğunun tespit edilmesi durumunda kasa fazlalığı söz
konusudur. Kasa fazlalığı, bilanço aktifinde artışı ifade eder. Kasa fazlalığı
halinde, gerekli düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap "397.
Sayım ve Tesellüm Fazlaları"dır. Bu geçici hesabın işleyişi şu şekildedir:
_____________________ 31.12.2006
__________________
100 Kasa
Hs XX
397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları hs XX
_____________________ /
________________________
- Kasa fazlalığının nedeni bilenmiyorsa
yapılması gereken kayıt;
_____________________ 31.12.2006
_________________
100 Sayım ve
Tesellüm Fazlaları hs XX
671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar hs
XX
_____________________ /
________________________
Değersiz alacaklar- VUK 322. md. göre “ kazai
bir hükme veya kanaat getirici bir vesikaya göre artık tahsiline imkan kalmayan
alacaklar değersiz alacaktır. Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri
tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve kayıtlı değerleri ile zarara
geçirilerek yok edilirler’’. Kanunun uygulamasında
alacağın değersiz sayılması için kazai hükümle kasdedilen mahkeme kararıdır.
Kanaat verici vesika ise, mahkeme tarafından verilmiş borçlu hakkındaki gaiplik
kararı, icra takibatına ait dosyanın işlemden kaldırıldığını gösteren
icra memurluğu yazısı, borçlunun ölümü ve mirasçılarının bulunmadığını
kanıtlayan resmi soruşturma belgesi, Ticaret Mahkemesi tarafından borçlu
hakkında verilmiş bulunan iflas kararı gibi belgelerdir.Değersiz hale gelen
alacaklar, değersiz hale geldikleri yıl kayıtlı değerleri ile zarara
geçirilerek yok edilirler. Borçlu ile konkordato anlaşması yapılmış ise
konkordato dışı kalan alacak kısmı değersiz alacak addolunur. Avans
niteliğindeki bir alacağın değersiz alacak haline gelmesi nedeni
ile karşılık yolu ile gider yazılması mümkün değildir.
Şüpheli alacaklar VUK 323.
md. göre ticari veya zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile
ilgili olmak şartı ile ; dava veya icra safhasında
bulunan alacaklar; yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla
istenilmesine rağmen , borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra
takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar şüpheli alacak sayılır.Şüpheli
hale gelen alacaklar için değerleme gününde tasarruf değerine göre pasifte
karşılık ayrılabilir. Teminatlı alacaklarda karşılık, alacağın teminatsız kısmı
için ayrılır. Şüpheli hale gelen alacaklar için dönem sonu kayıtları
aşağıdaki gibi olacaktır.
Alacak şüpheli hale
gelmişse;
____________ 31.12.2006 _________________
128 Şüpheli Alacaklar hs XX
120 Alıcılar hs XX
______________ / _____________________
Alacak için karşılık ayrılması
______________ 13.12.2006________________
654 Karşılık
Giderleri hs XX
129 Şüpheli Al.Kar. hs XX
_________________ / ___________________
Alacak-borç senetleri reeskontu-Reeskont işlemi- Alacak
ve borçlar VUK281 ve 285. md. göre mukayyet, yani deftere kayıtlı
değerleriyle değerlenirler. Aynı Kanunun 264. md. göre tasarruf değeri, bir
iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değeridir.Teminata veya tahsile verilen senetler: Teminata veya tahsile verilen senetler de anılan şartları
taşımak kaydıyla reeskont işlemine tabi tutulabilirler. Şüpheli
alacaklarda reeskont: Şüpheli alacaklar genel olarak vadesi geçmiş olan alacaklardır.
Vadesi geçmemiş olsa dahi şüphelilik halinin kesinleşmesi ile birlikte sent
muaccel hale geleceğinden bu tür senetler için dönem sonunda reeskont
hesaplanmaz. Şartları taşıması halinde şüpheli alacak karşılığı ayrılır. Avans
niteliğindeki alacak senetlerinde reeskont: Dönem ticari kazancının
tespitinde dikkate alınmayan (hasılat yazılmayan) senetlere dönem sonu
itibariyle reeskont hesaplanmayacaktır. Hatır senedi de bu kapsamdadır. Senetsiz
alacaklarda reeskont: Senede bağlanmamış alacaklar için mali kanunlar
açısından reeskont hesaplanmayacaktır. Bu tür alacaklar için hesaplanan
reeskont giderleri KKEG olarak değerlendirilmelidir. Vade içermeyen
senetler: Vade içermeyen senetler reeskonta tabi tutulmayacaktır. Katma
Değer Vergisi alacakları: KDV, tahsil eden işletme için bir hasılat veya
gelir unsuru değildir. İşletmenin fonksiyonu burada vergi tahsiline
aracılıktır. Bu nedenle işletmelerin müşterilerinden olan senede bağlı KDV
alacağı için reeskont hesaplanmayacaktır.
Dönem sonu stok sayım farkları-İşletmeler dönem sonlarında
stoklarının fiili envanterini ve kaydi envanterini tespit eder. Farklılık
bulunması halinde kaydi envanter fiili envanter seviyesine getirilmelidir.
Değerlemede fiili envanter sonuçları dikkate alınmalıdır. Değerleme sonucu
ortaya çıkan stok sayım noksanlıları ve fazlalıkları doğrudan gelir gider
hesaplarına yansıtılmak yerine sebebi bulunana kadar 197 ve 397 no.lu
hesaplarda takip edilmelidir.
Sebebi bulunamayan sayım fazlası
_______________31.12.2006
_______________
153 Ticari Mallar hs xx
397 Sayım Fazlası hs xx
_______________31.12.2006
_______________
397 Sayım Fazlası hs xx
679 Olağan Dışı Gelir ve Karlar hs xx
_______________ /
_______________
Sebebi bulunamayan
sayım noksanı
_______________31.12.2006
_______________
197 Sayım Noksanı hs xx
153 Ticari Mallar hs xx
_______________
31.12.2006 _______________
689 Olağan Dışı
Giderler hs xx
689 KDV’si xx
197 Sayım Noksanı hs xx
391 Hesaplanan KDV hs xx
_______________ /
_______________
Sebebi bulunamayan stok sayım noksanına ilişkin KDV’nin ve noksan
tutarının KV. matrahının tespitinde Kanunen kabul edilmeyen gider olarak
dikkate alınacağı unutulmamalıdır.
Amortisman uygulamalarına ilişkin
notlar-Amortisman
yöntemleri-Normal Amortisman-Normal Amortisman yönteminde amortismanın
uygulanacağı süre, 1(bir) rakamının sabit kıymetin aktife girdiği ilk yılında
uygulanan amortisman oranına bölünmesi yoluyla bulunur. Azalan
Bakiyeler Usulünde Amortisman-Azalan Bakiyeler Usulünde Amortisman VUK’nun
mükerrer 315. maddesi ile sadece bilanço usulüne göre defter tutan mükelleflere
tanınmış bir haktır. Bu yöntemde mükellefler normal amortisman yönteminden
farklı olarak sabit kıymetlerinin amortismanlarını kıymetin aktif değeri
üzerinden değil, kıymetin aktif değerinden aynı kıymete ait birikmiş
amortismanın çıkarılması yoluyla hesaplanan net defter değeri üzerinden
ayırırlar. Ancak bu yöntemde uygulanan amortisman oranı normal amortisman
yönteminde uygulanan oranın iki katıdır. Amortisman Yöntemi
Değişiklikleri-Başlangıçta azalan bakiyeler yöntemini seçenler için daha
sonra normal yönteme geçmelerinde yasa açısından herhangi bir sakınca yoktur.
Ancak, normal usulden azalan bakiyeler usulüne geçiş yasaklanmıştır.
Vergi ve diğer yasal
yükümlülükler karşılıkları: -İşletmelerin cari dönemde kar elde etmeleri durumunda bu karlar
üzerinden izleyen yıl içinde beyan edilip ödenecek kazanç vergileri için tek
düzen hesap planı uyarınca vergi karşılığı tesis edilmesi ve dönem sonu
bilançosunda (bilanço pasifinde) 370 nolu hesap kullanılarak gösterilmesi
zorunludur. Vergi karşılığının hesaplanmasında kazanç vergileri üzerinden
hesaplanacak stopaj ve fon tutarı dikkate alınacaktır. Bu vergi kurumlar
vergisinin tahakkuk ettirilmesi ile kapatılır. Örnek: bir işletme 2006 yılında 10,000- YTL tutarında mali kar
elde etmiş ve 2.000-YTL tutarında geçici vergi ödemiştir.
____________________________31.2.2006
____________________________
691- Dönem Karı Vergi
ve Diğer Yükümlülükler Karşılıkları hs
2.000
370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. hs 2.000
____________________________31.12.2006
____________________________
371- Dönem Karının
Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükler
2.000
193- Peşin Ödenen Vergi ve
Fonlar hs 2.000
Dönem sonu kapanış işlemleri-Maliyet
hesaplarının gelir hesaplarına aktarımı-Maliyet hesaplarında bulunan giderler
hesap dönemi sonunda yansıtma hesapları yolu ile ilgili gelir tablosu
hesaplarına yansıtılır.
Maliyet Hesapları
|
Bilanço ve Sonuç Hesapları
|
|
Gider Hesapları
|
Yansıtma Hesapları
|
Bilanço ve Sonuç Hes.
|
710- Direkt İlk Madde/
Malzeme Giderleri
720- Direkt
İşçilik Giderleri
730- Genel
Üretim Giderl.
|
711- Direkt İ.M.M.G. Yansıtma Hesabı
721- Direkt İşçilik
Giderleri Yansıtma Hesabı
731- Genel Üretim
Giderleri Yansıtma Hesabı
|
151- Yarı Mamüller
Üretim Hesabı
152- Mamüller
|
|
|
|
740- Hizmet Üretim
Maliyeti
|
741- Hizmet Üretim
Maliyeti Yansıtma Hesabı
|
622- Satılan Hizmet
Maliyeti
170- Yıll. Yay.İnşaat
ve Onarım Maliyetleri
|
|
|
|
750- Araştırma ve
Geliştirme Giderleri
|
751- Araş.Geliştirme
Giderleri Yansıtma Hesabı
|
630- Araştırma ve
Geliştirme Giderleri
|
|
|
|
760- Pazarlama, Satış
ve Dağıtım Giderleri
|
761- Paz.Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı
|
631- Pazarlama, Satış
ve Dağıtım Giderleri
|
|
|
|
770- Genel Yönetim
Giderleri
|
771- Genel Yönetim
Giderleri Yansıtma Hesabı
|
632- Genel Yönetim
Giderleri
|
|
|
|
780- Finansman
Giderleri
|
781- Finansman
Giderleri Yansıtma Hesabı
|
660- Kısa Vadeli
Borçlanma Giderleri
661-Uzun Vad.Borç.Giderleri
|
Yansıtma işleminden sonra maliyet hesapları ve ilgili
yansıtma hesapları ters kayıtla kapatılır.
Gelir tablosu hesaplarının kapatılması
_______________ 31.12.2006 _______________
600 Yurtiçi Satışlar
601 Yurtdışı Satışlar
602 Diğer Gelirler
610 Satıştan İadeler
611 Satış İskontoları
612 Diğer İndirimler
620 Satılan Mamul Maliyeti
621 Satılan Ticari Mal Maliyeti
622 Satılan
Hizmet Maliyeti
623 Diğer Satışları Maliyeti
630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri
631 Pazarlama S. Giderleri
632 Genel Yönetim Giderleri
640 İştiraklerden Temettü Gelirleri
641 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri
642 Faiz Gelirleri
643 Komisyon Gelirleri
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar
645 Menkul Kıymet Satış Karları
646 Kambiyo Karları
647 Reeskont Faiz Gelirleri
648 Borsa Değer Artış Karları
649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar
653 Komisyon Giderleri
654 Karşılık Giderleri
655 Menkul Kıymet Satış Zararları
656 Kambiyo Zararları
657 Reeskont Faiz Gideri
658 Borsa Değer Azalış Zararları
659 Diğer Olağan Giderler
660 Kısa Vadeli Borçlanma Gideri
661 Uzun Vadeli Borçlanma Gideri
679 Olağan Dışı Gelir
689 Olağan Dışı Giderler
690 Dönem Karı (Zararı)
Dönem karı üzerinden hesaplanacak vergiler için aşağıdaki
kayıt yapılır:
_______________ 31.12.2006 _______________
691 Dönem K. Vergi ve yasal yük.
370
Dönem K.Vergi veY.Y.Karşılığı
_______________31.12.2006 _______________
Dönem net karına ulaşmak için aşağıdaki kayıt yapılır:
_______________ 31.12.2006 _______________
690 Dönem Karı
691
Dönem K.Vergi ve Y.Yük.
692
Dönem Net Karı
_______________31.12.2006 _______________
Dönem net karı aşağıdaki muhasebe kaydı ile bilançoya
taşınır ve böylece gelir tablosu kapatılmış olur.
_______________ 31.12.2006 ________
692 Dönem Net Karı
590 Dönem
Net Karı
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder