e-fatura e-defter

e-Fatura ve e-Defter Uygulamalarına Dahil Olma Zorunluluğu-Mustafa Ali GÜVEN-
Yaklaşım / Temmuz 2013 I- GİRİŞ

Bilindiği üzere, 421 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile, bazı mükelleflere elektronik fatura (e-fatura) düzenleme ve elektronik defter (e-defter) kullanma zorunluluğu getirilmiştir. Konu hakkında daha sonra yayımlanan 13.02.2013 tarihli ve 58 Sıra No.lu VUK Sirküleri’nde de ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.Aşağıda, e-defter ve e-fatura kullanma zorunluluğu getirilen mükellefler ile konuya ilişkin usul ve esaslar açıklanacaktır.
II- E-FATURA VE E-DEFTER UYGULAMALARINA DAHİL OLMA ZORUNLULUĞU
A- E-DEFTER TUTMA VE E-FATURA KULLANMA ZORUNLULUĞU KAPSAMINA GİREN MÜKELLEFLER-VUKGT 421 ile aşağıda sayılan mükellef gruplarına e- defter tutma ve e-fatura uygulamasına dâhil olma zorunluluğu getirilmiştir.
1) 4.12.2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar ile bunlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 25 milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar.
2) 06.06.2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenler ile bunlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 10 milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar.
Bu çerçevede,
- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olan mükelleflerin,
- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 25 milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanların,
- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları (kolalı gazozlar, alkollü içkiler, tütün mamulleri) imal, inşa veya ithal eden mükelleflerin,
- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları (kolalı gazozlar, alkollü içkiler, tütün mamulleri) imal, inşa veya ithal eden mükelleflerden 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 10 milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanların,  e-defter tutma ve e-fatura uygulamasına dahil olmaları zorunlu bulunmaktadır.

5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olan ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal eden mükelleflerin listeleri www.gib.gov.tr ve www.efatura.gov.tr internet adreslerinde yayımlanmaktadır. Ayrıca, söz konusu listeler 58 Sıra No.lu VUK Sirküleri ekinde de yer almaktadır.Öte yandan, anılan Tebliğ ile zorunluluk getirilen mükelleflerden mal alan 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar ile iktisadi kamu kuruluşlarının elektronik fatura uygulamasından yararlanma ve elektronik defter tutma zorunluluğu bulunmamaktadır.
B- e-FATURA VE e-DEFTER KULLANMA ZORUNLULUĞU GETİRİLEN MÜKELLEFLER BU UYGULAMAYA NE ZAMAN GEÇECEKLER (GEÇİŞ SÜRESİ)? Elektronik defter ve elektronik fatura kullanma zorunluluğu getirilen mükelleflerin;
- Elektronik fatura uygulamasına 2013 takvim yılı içerisinde (01.09.2013 tarihi itibariyle Gelir İdaresi Başkanlığı’na başvurulması gerekmektedir.),
- Elektronik defter uygulamasına ise 2014 takvim yılı içerisinde (Elektronik defter yazılımlarını kendi geliştiren mükelleflerin 1.9.2014 tarihi itibariyle elektronik defter test süreçlerini başarı ile tamamlamış olmaları gerekmektedir.)   geçmeleri zorunlu bulunmaktadır.
C- FİRMALAR NE YAPACAKLAR? ELEKTRONİK FATURA VE ELEKTRONİK DEFTER KULLANMA ZORUNLULUĞU KAPSAMINA GİRİP GİRMEDİKLERİNİ NASIL TESPİT EDECEKLER?
1- Firmaların Öncelikle Yapmaları Gereken Tespitler: Firmalar öncelikle elektronik defter ve elektronik fatura kullanma zorunluluğu kapsamına girip girmediklerini belirleyeceklerdir. Bunun için firmalar 2011 yılı kayıtlarını inceleyerek,

- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olan mükelleflerden ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (III) sayılı listedeki malları (kolalı gazozlar, alkollü içkiler, tütün mamulleri) imal, inşa veya ithal eden mükelleflerden mal alışı yapıp yapmadıklarını (Bu firmalara ilişkin listeler www.gib.gov.tr, www.efatura.gov.tr internet adreslerinde ve 58 Sıra No.lu VUK Sirküleri ekinde yer almaktadır.),
- Bu mükelleflerden mal alımı yapmış iseler, 2011 yılında Tebliğde belirtilen brüt satış hasılatına sahip olup olmadıklarını tespit edeceklerdir.
Yapılan araştırma ve tespitler sonucunda, firmalar e-fatura ve e-defter kullanma zorunluluğuna girdiklerini tespit ettikleri takdirde, e-fatura kullanımı için 1 Eylül 2013 tarihine kadar Gelir İdaresi Başkanlığı’na başvuracaklardır.
2- 2011 Yılında Madeni Yağ Lisansına Sahip Olan Mükelleflerden Mal Alan Firmalar Brüt Satış Tutarlarını Nasıl Tespit Edecekler? 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olan mükelleflerden 2011 takvim yılı içinde mal alışı yapanlar, satın aldıkları malın türüne, fiyatına, miktarına veya herhangi bir özelliğine bakılmaksızın 2011 yılı gelir tablolarındaki brüt satış hasılatı rakamları 25 milyon TL veya daha yüksek ise elektronik fatura ve elektronik defter uygulamalarına dahil olacaklardır. Alınan malın madeni yağ olması şart değildir. Bu mükelleflerden alınan malın türüne, fiyatına, miktarına ve özelliğine bakılmayacaktır. Lisans sahibi mükelleflerden alış yapanların, madeni yağ sektöründe veya başka bir sektörde faaliyet göstermesi, malları satmak veya tüketmek üzere satın almaları zorunluluk karşısındaki durumlarını etkilememektedir. Yani, madeni yağ lisansı sahibi firmadan sadece madeni yağ değil, herhangi bir mal alınsa dahi, zorunluluk kapsamına girilmektedir. Hizmet alımları kapsam dahilinde değildir.
25 milyon TL’lik brüt satış hasılatının hesaplanmasında, sadece madeni yağ satışlarının değil, gelir tablosunda yer alan bütün satışları gösteren brüt satış hasılatının dikkate alınması gerekmektedir. Özel hesap dönemine sahip mükellefler brüt satış hasılatlarının hesaplarken, 2011 takvim yılında sona eren özel hesap dönemi brüt satış hasılatını dikkate alacaklardır.
Örneğin, 2011 yılında brüt 30 milyon TL satış hasılatı olan firma, madeni yağ lisansına sahip bir akaryakıt firmasından bir depo benzin/motorin almışsa, artık e-fatura ve e-defter uygulamasına geçmek zorundadır.
3- 2011 Yılında Özel Tüketim Vergisi Kanununa Ekli (III) Sayılı Listedeki Malları (Kolalı Gazozlar, Alkollü İçkiler, Tütün Mamulleri) İmal, İnşa veya İthal Eden Mükelleflerden Mal Alan Firmalar Brüt Satış Tutarlarını Nasıl Tespit Edecekler?
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal eden mükelleflerden 2011 takvim yılı içinde mal alışı yapanlar, satın aldıkları malın türüne, fiyatına, miktarına veya herhangi bir özelliğine bakılmaksızın 2011 yılı gelir tablolarındaki brüt satış hasılatı rakamları 10 milyon TL veya daha yüksek ise elektronik fatura ve elektronik defter uygulamalarına dahil olacaklardır. Alınan malın tütün, alkol, kolalı gazoz olması şart değildir, herhangi bir mal alımında bulunanlar dahi zorunluluk kapsamına girmiş olmaktadır. Bu kapsamda alış yapanların tütün, alkol, kolalı gazozlar sektörlerinde veya başka sektörlerde faaliyet göstermesi zorunluluk karşısındaki durumlarını etkilememektedir. Hizmet alımları kapsam dahilinde değildir. Yani, bu mükelleflerden 2011 yılında sadece hizmet alanlar zorunluluk kapsamına girmemektedir
10 milyon TL’lik brüt satış hasılatının hesaplanmasında; sadece tütün, alkol veya kolalı gazoz satışları değil, gelir tablosunda yer alan bütün satışları gösteren brüt satış hasılatlarının dikkate alınması gerekmektedir. Ayrıca, özel hesap dönemine sahip mükellefler brüt satış hasılatlarının hesaplanmasında 2011 takvim yılında sona eren özel hesap dönemi brüt satış hasılatını dikkate alacaklardır.Örneğin; (A) Otelcilik A.Ş. 2011 yılında ithalatçı (K) A.Ş. den 50.000 TL tutarında alkollü içki satın almıştır. (A) Otelcilik A.Ş’nin 2011 yılı brüt satış hasılatı 11.500.000 TL’dir. Buna göre, (A) Otelcilik A.Ş., e-fatura ve e-defter kullanma zorunluluğu kapsamına girecektir.
Yine (A) Otelcilik A.Ş. 2011 yılında 58 Sıra No.lu Sirküler ekinde yer alan “4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal eden mükellefler” listesine dahil bir firmadan alkollü içki değil de, 600 TL tutarında gıda-temizlik malzemesi almıştır. Şirketin 2011 yılı brüt satış hasılatı ise 10.500.000 TL olsun. (A) Otelcilik A.Ş. yine e-fatura ve e-defter kullanma zorunluluğu kapsamına girecektir.
D- e-FATURA VE e-DEFTER KULLANMA ZORUNLULUĞU FİRMALARA NASIL YANSIYACAK?  Sözü edilen Tebliğde; e-fatura uygulamasından yararlanan mükelleflerin, birbirlerine yapmış oldukları mal teslimi veya hizmet ifaları için elektronik fatura düzenlemek zorunda oldukları, e-fatura uygulamasına kayıtlı kullanıcıların Eylül 2013 itibariyle artık kendi aralarında kağıt fatura düzenleyemeyecekleri, e-fatura olarak düzenlenmesi gerektiği halde kağıt olarak düzenlenen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı açıklanmıştır.
Buna göre, e-fatura kullanma zorunluluğu kapsamına giren mükelleflerin diğer bir ifadeyle, e-fatura uygulamasına kayıtlı mükelleflerin birbirlerinden aldıkları mallar ve birbirlerine ifa ettikleri hizmetler için 01.09.2013 tarihinden itibaren sadece e-fatura göndermeleri ve almaları gerekmektedir. Yani, kendi aralarındaki işlemlerde kağıt fatura düzenleyemeyeceklerdir. E-fatura olarak düzenlenmesi gerektiği halde kağıt olarak düzenlenen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılacaktır. Zorunlu olmasına rağmen e-fatura düzenlemeyen ve e-fatura almayan mükellefler için, 2013 yılı için yıllık 94.000 TL’yi geçmemek üzere, faturada yazılması gereken tutarın % 10’u kadar özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Öte yandan, e-fatura uygulamasına kayıtlı mükellefler, uygulamaya kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kağıt fatura düzenlemeye devam edeceklerdir.
E- DİĞER HUSUSLAR
1- e-Fatura ve e-Defter Kullanma Zorunluluğu Hakkında Detay Bilgiler:E-fatura ve e-defter uygulaması hakkında detaylı bilgilere Gelir İdaresi Başkanlığı’nın www.edefter.gov.tr ve www.efatura.gov.tr internet adreslerinden ulaşılması mümkün bulunmaktadır.
2- e-Fatura Uygulamasından Zorunluluk Kapsamında Olmayan Mükelleflerde Yararlanabilir mi? 424 Sıra No.lu Tebliğ ile değişik 397 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile, Vergi Usul Kanununun 232. maddesi uyarınca fatura düzenlemek zorunda olan mükelleflere e-Fatura gönderme ve/veya alma izni verilmesi uygun görülmüştür.

Uygulamadan yararlanmak isteyen mükelleflerin, başvuru işlemlerini www.efatura.gov.tr internet adresinde yayımlanan başvuru kılavuzuna uygun olarak yerine getirmeleri gerekmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan değerlendirme sonrasında başvuruları uygun bulunan mükelleflerin kullanıcı hesapları Başkanlıkça tanımlanacak ve aktive edilecektir. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından kullanıcı hesabı aracılığı ile e-Fatura gönderme ve/veya alma işlemleri gerçekleştirilecektir.