YENİ
T.T.K. GÖRE ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE ARTIRIMI
01.07.2012
Tarihinde yürürlüğe girecek yeni Türk Ticaret Yasası ile yapılan önemli
değişikliklerden birisi de, anonim şirketlerin sermaye artırımı ile ilgili
hükümlerde yer alan düzenlemelerdir. Halen yürürlükte bulunan yasa
hükümlerine göre nakdi sermaye artırımlarında aranmayan bloke, yeni yasanın
yürürlüğe girmesiyle, nakdi sermaye artırımlarında zorunlu hale
gelecektir.Yine sermaye artırımı işlemlerinde, işlem denetçisi raporu
zorunluluğu da, uygulamaya yeni girecek hükümlerdendir.Bu yazıda anonim
şirketlerin sermaye artırımları ile ilgili olarak yeni yasada yer alan
düzenlemelere kısaca değinmeye çalışacağız.
GENEL
HÜKÜMLER
•1) İç
kaynaklardan yapılan sermaye artırımları hariç, daha önceki sermayeyi teşkil
eden payların nakdi bedelleri tamamen ödenmediği sürece sermaye artırılamaz.
•2) Sermayeye
oranla önemli sayılmayacak tutarların ödenmemiş olması sermaye artırımını
engellemez.
•3) Esas
sermaye sistemini kabul etmiş bulunan anonim şirketlerde, sermaye artırımına
genel kurul karar verir. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan anonim
şirketlerde sermaye artırımına yönetim kurulu karar verir.
•4) Sanayi
ve Ticaret Bakanlığınca yapılacak belirlemeye göre, esas sözleşmeleri ve esas sözleşme
değişiklikleri izne tabi sektörlerde faaliyette bulunan anonim şirketler,
sermaye artırımı ile ilgili değişiklik metnini önceden hazırlayarak izin
alırlar ve izinle birlikte genel kurulun onayına sunarlar. Genel kurul, izin
alınmış metni değişiklik yaparak kabul ederse, değişiklik yapılan metnin de,
tekrar izin için onaya sunulması gereklidir.
•5) Sermaye
artırımı, sermaye artırımına karar veren organın genel kurul olması halinde
genel kurul kararı tarihinden, karar veren organın yönetim kurulu olması
halinde yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içinde tescil edilmek
zorundadır. Üç içinde tescilin yapılmaması durumunda; genel kurul kararı,
yönetim kurulu kararı ve izin gerektiren şirketlerde alınan izinler geçersiz
hale gelir. Bu takdirde, sermaye artırımı ile ilgili olarak bankaya yatırılmış
tutarlar sahiplerine iade edilir.
YÖNETİM
KURULUNUN BEYANI-Sermaye artırımı yapacak anonim şirketin yönetim kurulu
tarafından sermaye artırımının türüne göre bir beyan imzalanır. İmzalanacak
olan beyan, bilgiyi açık, eksiksiz, doğru ve dürüst bir şekilde verme ilkesine
göre hazırlanır.
Yönetim
kurulunca imzalanacak beyanda;
•a) Nakdi
sermaye konuluyorsa, artırılan kısmın tamamen taahhüt edildiği, kanun veya esas
sözleşme gereğince ödenmesi gereken tutarın ödendiği, ayni sermaye konuluyor
veya bir ayın devir alınıyorsa bunlara verilecek karşılığın uygun olduğu,
varsa, yasanın 349.uncu maddesinde yer alan "kurucular beyanı"
metninin içeriğinde yer verilen hususlara ilişkin bilgiler, devralınan ayni
sermaye, aynın türü, değerlendirmenin yöntemi, isabeti ve haklılığı, bir borcun
takası söz konusu ise, bu borcun varlığı, geçerliliği ve takas edilebilirliği,
sermayeye dönüştürülen fonun veya yedek akçenin serbestçe tasarruf
olunabilirliği, gerekli organların ve kurumların onaylarının alındığı, kanuni
ve idari gerekliliklerin yerine getirildiği, rüçhan hakları sınırlandırılmış
veya kaldırılmışsa bunun sebepleri, miktarı ve ödeme oranı, kullanılmayan
rüçhan haklarının kimlere, niçin, ne fiyatla verildiği hakkında belgeli ve
gerekçeli açıklamalar yer alır.
•b) İç
kaynaklardan yapılan sermaye artırımının hangi kaynaklardan karşılandığı, bu
kaynakların gerçekliği ve şirket mal varlığı içinde var oldukları konusunda
garanti verilir.
•c) Şartlı
sermaye artırımı söz konusu ise, bunun kanuna uygunluğu belirtilir.
•d) Sermaye
artırımını inceleyen işlem denetçisi ile sermaye artırımı ile ilgili olarak
hizmet sunanlara ve diğer kimselere ödenen ücretler, sağlanan menfaatler
hakkında, emsalleriyle karşılaştırma yapılarak bilgi verilir.
İŞLEM
DENETÇİSİNİN DENETLEME RAPORU-Yönetim kurulu tarafından atanmış bir işlem
denetçisi sermaye artırımı ile ilgili olarak bir rapor düzenler.İşlem denetçisi
tarafından verilecek olan bu raporda; sermaye artırım işlemlerine ve yönetim
kurulu beyanına ilişkin inceleme ve denetlemelerin sonuçları açıkça gösterilir.İşlem
denetçisi raporunda, Türk Ticaret Yasasına ve Türkiye Muhasebe Standartlarına
uygunluk veya aykırılık hususlarında görüş açıklanır.Yasanın 458.inci
maddesinde, anonim şirketlerin kuruluşunda işlem denetçisi raporu ile ilgili
351.inci madde hükmünün kıyas yoluyla uygulanacağı düzenlemesi yer almış olup;
kıyas yoluyla sermaye artırımına da uygulanacak 351.inci madde metni aşağıdaki
gibidir.
Madde 351-İşlem denetçisi
raporu. "Şirketin
kuruluşuna ilişkin denetleme raporu bir veya birkaç işlem denetçisi tarafından
verilir. İşlem denetçisi kuruluş raporunda, payların tamamının taahhüt
edildiğini; kanunda veya esas sözleşmede öngörülmüş bulunan pay bedellerinin en
az tutarlarının kanuna uygun olarak bankaya yatırıldığını; buna ilişkin banka
mektubunun kuruluş belgeleri arasında yer aldığını; bu yükümlülüğün herhangi
bir şekilde dolanıldığına ilişkin bir belirti bulunmadığını; ayni sermaye ve
devralınan ayınlar için mahkemece atanan bilirkişilerce değerleme yapıldığını,
mahkemece bir kararla onaylanan raporun dosyaya sunulduğunu; kurucu
menfaatlerinin kanuna uygun olduğunu; kurucular beyanı ile ilgili açık bir
uygunsuzluğun, aşırı değerlemenin, işlemlerde görünür bir yolsuzluğun bulunmadığını
ve diğer kuruluş belgelerinin mevcut olduğunu, gerekli noter onaylarının ve
izinlerin alındığını gerekçeleriyle ve hesap verme ilkesinin gereklerine uygun
olarak açıklar."
SERMAYE
ARTIRIMI TÜRLERİ-Anonim şirketlerde, sermaye artırımları üç türde yapılır.
Bunlar;
•a) Sermaye
taahhüdü yoluyla sermaye artırımı,
•b) İç
Kaynaklardan sermaye artırımı,
•c) Şarta
bağlı sermaye artırımı,
Dır. Bu
üç türede kendi başlıkları altında kısaca değineceğiz.
SERMAYE
TAAHHÜDÜ YOLUYLA SERMAYE ARTIRIMI-Sermaye taahhüdü yoluyla sermaye artırımının,
esas sermaye sistemi ve kayıtlı sermaye sistemi ne tabi anonim şirketler için
ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.
ESAS
SERMAYE SİSTEMİNE TABİ ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE TAAHHÜDÜ YOLUYLA SERMAYE
ARTIRIMI-Esas sermaye sistemini uygulayana anonim şirketlerde, artırılmak
istenilen sermaye tutarının tamamı, ya sermaye artırımı ile ilgili esas
sözleşme değişiklik metninde, ya da iştirak taahhütnameleri ile taahhüt edilir.
İştirak
taahhüdü, sermaye artırımında, rüçhan hakkını kullanmak isteyen şirket
ortakları tarafından ve bunların rüçhan haklarını kullanmamaları durumunda,
sermaye artırımına iştirak etmek isteyenler tarafından, kayıtsız, şartsız ve
yazılı olarak yapılır.
İştirak
taahhütnamesi, taahhütnamenin verilmesine sebep olan sermaye artırımı
belirtilerek; taahhüt edilen payların sayılarını, itibari değerlerini,
cinslerini, gruplarını, peşin ödenen tutarları, taahhüde bağlı olunulan süreyi
ve varsa çıkarma primi ile taahhüt sahibinin imzasını içerir.
Esas
sermaye sistemini uygulayan anonim şirketlerde; sermaye artırımında nakden
taahhüt edilen sermaye tutarının yüzde yirmi beşi, sermaye artırımın
tescilinden önce bir bankada açtırılacak hesaba yatırılır. Bankada bloke edilen
bu tutar, sermaye artırımının yasa çerçevesinde gerçekleştiğini belirten bir
Ticaret Sicil Müdürlüğü yazısına istinaden sadece şirkete ödenir.
Sermaye
artırımın yasada öngörülen sürede ve şekilde gerçekleşmemesi durumunda, bankaya
bloke edilen paralar, paraları yatıran ve taahhütte bulunan iştirak sahiplerine
iade edilir.
Sermaye
artırımında, ayni sermaye bulunması durumunda; devralınacak ayın ile ilgili
olarak, asliye ticaret mahkemesi tarafından atanmış bilirkişi marifetiyle aynın
değerlemesi yapılır ve bu değer üzerinden aynın sahiplerine pay senedi verilir.
Yasanın
halka arz edilecek paylara ilişkin olarak, anonim şirketin kuruluş bölümü
hükümleri arasında yer alan 346 ve 347.inci maddesi hükümlerinin kıyas yoluyla
sermaye artırımı işlemine de uygulanacağı, yasanın 459/3 numaralı bendinde
hüküm altına alınmış olup; 346 ve 347.inci madde metinleri başlıkları ile
birlikte aşağıdaki gibidir.
Halka arz edilecek paylar-MADDE 346- (1) Esas
sözleşmede taahhüt edilmiş olup da taahhüt sahiplerince, şirketin tescilinden
itibaren en geç iki ay içinde halka arz edileceği esas sözleşmede belirtilmiş
ve ayrıca garanti edilmiş bulunan nakdî payların karşılıkları satıştan elde
edilen gelirden ödenir. Pay senetlerinin halka arz edilmesi sermaye
piyasası mevzuatına göre yapılır. Satış süresinin sonunda,
payların itibarî değerlerinin, varsa çıkarma priminin karşılığı şirkete,
giderler düştükten sonra kalan tutar ise, pay senetlerini halka arz eden pay
sahiplerine ödenir.
(2) Halka
arz edilip de süresinde satılmayan payların bedellerinin tamamı, süresinde
halka arz edilmeyen payların bedellerinin ise, yüzde yirmi beşi iki aylık
süreyi izleyen üç gün içinde ödenir.
Primli paylar MADDE 347- (1) İtibarî
değerinden aşağı bedelle pay çıkarılamaz. Payların itibarî değerinden yüksek
bir bedelle çıkarılabilmeleri için esas sözleşmede hüküm veya genel kurul
kararı bulunmalıdır.
KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE TABİ ANONİM
ŞİRKETLERDE SERMAYE TAAHHÜDÜ YOLUYLA SERMAYE ARTIRIMI-Kayıtlı sermaye
sistemini uygulayan, halka açık olmayan anonim şirketlerde, şirketin
kuruluşunda veya daha sonra yapılacak esas sözleşme değişiklikleri ile, beş yıl
süre ile geçerli olmak üzere, şirket esas sözleşmesinde belirlenen sermaye
tavanına kadar sermayeyi artırma yetkisi, şirket yönetim kuruluna tanınabilir.
Yönetim
kuruluna böyle bir yetkinin verilmiş olduğu şirketlerde yönetim kurulu, sermaye
artırımını yasada öngörülen hükümler çerçevesinde ve esas sözleşmede öngörülen
yetki sınırları içinde gerçekleştirebilir.
Sermayenin
artırılabilmesi için, yönetim kurulu, şirket esas sözleşmesinin sermayeye
ilişkin hükümlerinin, Sanayi ve Ticaret Bakanlığından izin alınması
gerekmesi halinde, esas sözleşmenin izin alınmış şekillerini, sermayenin
artırılmasına ilişkin kararını, imtiyazlı paylara ve rüçhan haklarına ilişkin
sınırlamaları, prime dair kayıtları ve bunun uygulanması hakkındaki kuralları,
şirket esas sözleşmesinde öngörüldüğü şekilde ilan eder ve internet sitesinde
yayımlar.
Yönetim
kurulu, bu kararında, artırılan sermayenin tutarını, çıkarılacak yeni payların
itibari değerlerini, sayılarını, cinslerini, primli ve imtiyazlı olup
olmadıklarını, rüçhan haklarının sınırlandırılıp sınırlandırılmadığını,
kullanılma şartları ile süresini belirtir ve bu hususlarla ilgili olarak kamuyu
aydınlatma ilkesi uyarınca gerekli olan diğer konularda bilgi verir.
Kayıtlı
sermaye sistemini uygulayana anonim şirketlerde, artırılmak istenilen sermaye
tutarının tamamı, ya sermaye artırımı ile ilgili esas sözleşme değişiklik
metninde, ya da iştirak taahhütnameleri ile taahhüt edilir.İştirak taahhüdü,
sermaye artırımında, rüçhan hakkını kullanmak isteyen şirket ortakları
tarafından ve bunların rüçhan haklarını kullanmamaları durumunda, sermaye
artırımına iştirak etmek isteyenler tarafından, kayıtsız, şartsız ve yazılı
olarak yapılır.İştirak taahhütnamesi, taahhütnamenin verilmesine sebep olan
sermaye artırımı belirtilerek; taahhüt edilen payların sayılarını, itibari
değerlerini, cinslerini, gruplarını, peşin ödenen tutarları, taahhüde bağlı
olunulan süreyi ve varsa çıkarma primi ile taahhüt sahibinin imzasını içerir.Kayıtlı
sermaye sistemini uygulayan anonim şirketlerde; sermaye artırımında nakden
taahhüt edilen sermaye tutarının yüzde yirmi beşi, sermaye artırımın
tescilinden önce bir bankada açtırılacak hesaba yatırılır. Bankada bloke edilen
bu tutar, sermaye artırımının yasa çerçevesinde gerçekleştiğini belirten bir
Ticaret Sicil Müdürlüğü yazısına istinaden sadece şirkete ödenir.
Sermaye
artırımın yasada öngörülen sürede ve şekilde gerçekleşmemesi durumunda, bankaya
bloke edilen paralar, paraları yatıran ve taahhütte bulunan iştirak sahiplerine
iade edilir.
Sermaye
artırımında, ayni sermaye bulunması durumunda; devralınacak ayın ile ilgili
olarak, asliye ticaret mahkemesi tarafından atanmış bilirkişi marifetiyle aynın
değerlemesi yapılır ve bu değer üzerinden aynın sahiplerine pay senedi verilir.
Sermaye
artırımında, yönetim kurulunun, imtiyazlı veya itibari değerinin üzerinde pay
çıkarabilmesi ve pay sahiplerinin yeni pay alma haklarını sınırlandırabilmesi
için, şirket esas sözleşmesiyle yetkilendirilmiş olması şarttır.
Yönetim
kurulu kararlarının aleyhine, pay sahipleri ve yönetim kurulu üyeleri, genel
kurul kararlarının iptal sebepleri ile ilgili yasanın 445.inci maddesinde
öngörülen sebeplerin varlığı halinde kararın ilanı tarihinden itibaren bir ay
içinde iptal davası açabilirler. Açılacak olan bu davaya 448 ila 451.inci
maddelerin kıyas yoluyla uygulanacağı yasanın 460.ıncı maddesinde hüküm altına
alınmış olup; ilgili maddelerin metinleri başlıkları ile birlikte aşağıdaki
gibidir.
Genel kurul kararlarının iptali
I - İptal
sebepleri-MADDE 445- (1) 446 ncı maddede belirtilen kişiler, kanun veya
esas sözleşme hükümlerine ve özellikle dürüstlük kuralına aykırı olan genel
kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, şirket
merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası
açabilirler.
II -
İptal davası açabilecek kişiler-MADDE 446- (1) a) Toplantıda hazır bulunup
da karara olumsuz oy veren ve bu muhalefetini tutanağa geçirten,
b)
Toplantıda hazır bulunsun veya bulunmasın, olumsuz oy kullanmış olsun ya da
olmasın; çağrının usulüne göre yapılmadığını, gündemin gereği gibi ilan
edilmediğini, genel kurula katılma yetkisi bulunmayan kişilerin veya
temsilcilerinin toplantıya katılıp oy kullandıklarını, genel kurula katılmasına
ve oy kullanmasına haksız olarak izin verilmediğini ve yukarıda sayılan
aykırılıkların genel kurul kararının alınmasında etkili olduğunu ileri süren
pay sahipleri,
c)
Yönetim kurulu,
d)
Kararların yerine getirilmesi, kişisel sorumluluğuna sebep olacaksa yönetim
kurulu üyelerinden her biri,iptal davası açabilir.
Çeşitli hükümler
I - İlan,
teminat ve kanun yolu-MADDE 448- (1) Yönetim kurulu iptal veya butlan
davasının açıldığını ve duruşma gününü usulüne uygun olarak ilan eder ve
şirketin internet sitesine koyar.
(2) İptal
davasında üç aylık hak düşüren sürenin sona ermesinden önce duruşmaya
başlanamaz. Birden fazla iptal davası açıldığı takdirde davalar birleştirilerek
görülür.
(3)
Mahkeme, şirketin istemi üzerine muhtemel zararlarına karşı davacıların teminat
göstermesine karar verebilir. Teminatın nitelik ve miktarını mahkeme belirler.
II -
Kararın yürütülmesinin geri bırakılması
MADDE 449- (1)
Genel kurul kararı aleyhine iptal veya butlan davası açıldığı takdirde mahkeme,
yönetim kurulu üyelerinin görüşünü aldıktan sonra, dava konusu kararın yürütülmesinin
geri bırakılmasına karar verebilir.
III -
Kararın etkisi-MADDE 450- (1) Genel kurul kararının iptaline veya
butlanına ilişkin mahkeme kararı, kesinleştikten sonra bütün pay sahipleri
hakkında hüküm ifade eder. Yönetim kurulu bu kararın bir suretini derhâl
ticaret siciline tescil ettirmek ve internet sitesine koymak zorundadır.
IV -
Kötüniyetle iptal ve butlan davası açanların sorumluluğu
MADDE 451- (1)
Genel kurulun kararına karşı, kötü niyetle iptal veya butlan davası açıldığı
takdirde, davacılar bu sebeple şirketin uğradığı zararlardan müteselsilen
sorumludurlar.
Sermaye
Piyasası yasasının halka açık anonim şirketlere ilişkin hükümleri saklıdır.
SERMAYE TAAHHÜDÜ YOLUYLA
SERMAYE ARTIRIMINDA ORTAKLARIN RÜÇHAN HAKLARI
Anonim
şirketler tarafından yapılacak sermaye artırımlarında, sermaye artırımından
önce şirkette pay sahibi olmuş her ortak, mevcut paylarının sermayeye oranını
koruyacak şekilde, artırılan sermayeden pay alma hakkına sahip olup; buna
rüçhan (öncelik) hakkı denir.
Pay
sahibinin rüçhan hakkı, genel kurulun sermayenin artırımına ilişkin kararında,
ancak haklı sebepler bulunduğunda sınırlandırılabilir veya kaldırılabilir.
Genel kurulda rüçhan haklarının sınırlandırılması veya kaldırılması ile ilgili
kararın, esas sermayenin yüzde atmışının olumlu oylarıyla alınmış olması,
rüçhan haklarının sınırlandırılması veya kaldırılması ile ilgili genel kurul
kararının geçerliliği için şarttır.
Rüçhan
haklarının sınırlandırılması veya kaldırılması ile ilgili genel kurul
kararlarında;
•a) Halka
arz,
•b) İşletmelerin,
işletme kısımlarının, iştiraklerin devralınması,
•c) İşçilerin
şirkete katılmaları, haklı sebepler
olarak addolunur.
Kayıtlı
sermaye sistemini uygulayan anonim şirketlerde, rüçhan haklarının
sınırlandırılması veya kaldırılması kararı şirket yönetim kurulu tarafından
alınır. Yönetim kurulu, rüçhan hakkının sınırlandırılmasının veya
kaldırılmasının gerekçelerini, yeni payların primli ve primsiz çıkarılmasının
sebeplerini, primin nasıl hesaplandığını bir rapor ile açıklar. Yönetim
kurulunun bu raporu da Ticaret Siciline tescil ve ilan olunur.
Rüçhan
hakkının sınırlandırılmasının veya kaldırılmasının uygulanmayacağı sermaye
artırımlarında, şirket yönetim kurulu, rüçhan haklarını kullanmak isteyen
ortakların, yeni pay alma haklarının kullanabilmelerinin esaslarını bir karar
ile belirler ve bu kararda pay sahiplerine en az on beş günlük süre verir.
Yönetim kurulunun bu kararı, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde tescil ve ilan
olunur. Ayrıca, tirajı en az elli bin olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan
bir gazetede ilan olunur. Karar, şirketin internet sitesine de konulur.
Şirket
ortakları, kendilerine ait rüçhan haklarını, kendilerine tanınan süre içinde
devredebilirler. Şirket, rüçhan hakkı tanıdığı pay sahiplerinin, bu haklarını
kullanmalarını, nama yazılı payların devredilmelerinin esas sözleşmeyle
sınırlandırılmış olduğunu ileri sürerek engelleyemez.
İÇ KAYNAKLARDAN SERMAYE ARTIRIMI-Anonim şirketler, bilançolarında
yer alan;
•a) Şirket
esas sözleşmesiyle ve genel kurul kararıyla ve belirli bir amaca özgülenmiş
yedek akçelerini,
•b) Kanuni
yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısımlarını,
•c) Mevzuatın
bilançoya konulmasına ve sermayeye eklenmesine izin verdiği fonları,
Sermaye
dönüştürerek iç kaynaklardan sermaye artırımı yapabilirler.
İç
kaynaklardan yapılacak sermaye artırımında, sermayenin artırılan kısmının
şirket iç kaynaklarında gerçekten var olduğu, onaylanmış yıllık bilanço ve
sermaye artırımı ile ilgili denetim yapan işlem denetçisi raporu ile açık ve
yazılı olarak doğrulanır.
Bilanço
tarihinin üzerinden altı ay geçtikten sonra yapılacak iç kaynaklara dayalı
sermaye artırımında, yeni bir bilanço çıkarılması ve çıkarılan bu bilançonun
işlem denetçisi tarafından onaylanması şarttır.
Bilançoda
mevzuatın sermayeye eklenmesine izin verdiği fonların bulunması halinde, bu fonlar
sermayeye dönüştürülmeden, sermaye taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırımı
yapılamaz. Ancak, hem bu fonların sermayeye dönüştürülmesi, hem de aynı zamanda
ve aynı oranda sermayenin taahhüt edilmesi yoluyla sermaye artırımı
yapılabilir.
Sermaye
artırımı, esas sermaye sistemini uygulayan anonim şirketlerde genel kurul
kararının, kayıtlı sermaye sistemini uygulayan anonim şirketlerde ise, yönetim
kurulu kararının, şirket esas sözleşmesinin ilgili maddelerinin değişik
şeklinin birlikte tescil edilmesiyle kesinleşir.
Tescil
ile, o anda mevcut pay sahipleri, mevcut paylarının sermayeye oranına göre
bedelsiz payları kendiliğinden iktisap ederler.
Bedelsiz
paylar üzerindeki hak kaldırılamaz ve sınırlandırılamaz, bu haktan
vazgeçilemez.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMI-Anonim şirket genel kurulu,
şirketin yeni çıkardığı tahviller veya benzeri borçlanma araçları nedeniyle,
şirketten veya topluluk şirketlerinden alacaklı olanlara veya şirket çalışanlarına,
şirket esas sözleşmesinde değiştirme veya alım haklarını kullanmak suretiyle
yeni payları edinme hakkı tanıyabilir. Bu işlem şirket sermayesinin şarta bağlı
olarak artırılması anlamı taşımaktadır.Şirketin esas sermayesi, değiştirme veya
alım hakkı kullanıldığı ve sermaye borcu takas veya ödeme yoluyla yerine
getirildiği anda ve ölçüde kendiliğinden artar.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMININ SINIRLARI-Şartlı
olarak artırılan sermayenin toplam itibari değeri sermayenin yarısını aşamaz.Şartlı
olarak yapılan sermaye artırımında yapılan ödeme, en az, nominal değere eşit
olmalıdır.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMINDA
ESAS SÖZLEŞMEDEKİ DAYANAK-Şarta bağlı olarak yapılacak sermaye artırımında şirket esas sözleşmesi;
•a) Şarta
bağlı sermaye artırımının itibari değerini,
•b) Payların
sayılarını, itibari değerlerini, türlerini,
•c) Değiştirme
veya alım hakkından yararlanabilecek grupları,
•d) Mevcut
pay sahiplerinin rüçhan haklarının kaldırılmış bulunduğunu ve bunun miktarını,
•e) Belli
pay gruplarına tanınacak imtiyazları,
•f) Yeni
nama yazılı payların devrine ilişkin sınırlamaları, İçerir.
Tahviller
ve benzeri borçlanma araçlarına bağlı değiştirme veya alım hakları içeren
tahviller veya benzeri borçlanma araçları, öncelikle pay sahiplerine
önerilmiyorsa, şirket esas sözleşmesi ayrıca;
•a) Değiştirme
veya alım haklarının kullanılma şartlarını,
•b) İhraç
bedelinin hesaplanmasına ilişkin esasları,
da açıklar.
Şarta
bağlı sermaye artırımına ilişkin esas sözleşme hükmünün tescilinden önce
tanınmış bulunan değiştirme ve alım hakları batıldır.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMINDA
PAY SAHİPLERİNİN KORUNMASI-Şarta bağlı sermaye artırımında, tahvillere ve benzeri borçlanma
araçlarına bağlı olarak değiştirme ve alım hakları içeren pay senetleri ihraç
edildiği takdirde, bunlar öncelikle, mevcut payları oranında rüçhan haklarını
kullanmaları için şirketin pay sahiplerine önerilir.Bu önerilmeye muhatap olma
hakkı, haklı sebeplerin varlığında kaldırılabilir veya sınırlandırılabilir.Şarta
bağlı sermaye artırımı için gerekli olan rüçhan ve önerilmeye muhatap olma
haklarının kaldırılması veya sınırlandırılmasından dolayı, hiç kimse haklı
görülmeyecek bir şekilde yararlandırılamaz veya kayba uğratılamaz.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMINDA
DEĞİŞTİRME VEYA ALIM HAKKINI HAİZ BULUNAN KİŞİLERİN KORUNMASI-Kendilerine nama yazılı payları
iktisap etme hakkı tanınmış bulunan değiştirme veya alım hakkını haiz
alacaklılar veya şirket çalışanları, bu tür payların devrinin
sınırlandırılmış olduğu gerekçesiyle, söz konusu hakları kullanmaktan
engellenemezler. Bu hususun izahnamede veya şirket esas sözleşmesinde saklı
tutulmuş olduğu haller istisnadır.
Değiştirme
veya alım hakları, sermaye artırımı yapılması, yeni değiştirme veya alım
hakları tanınması veya başka bir yolla kayba uğratılamaz. Değiştirme fiyatı
indirilmiş veya hak sahiplerine uygun bir denkleştirme sağlanmış ya da aynı
şekilde pay sahiplerinin de haklarının kayba uğratılmış olduğu haller
istisnadır.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE
ARTIRIMINDA HAKLARIN KULLANILMASI, SERMAYE TAAHHÜDÜ-Değiştirme ve alım hakları, şirket
esas sözleşmesinin şarta bağlı sermaye artırımına ilişkin hükmüne gönderme
yapan yazılı bir beyan ile kullanılır. Yasal mevzuat, ihraç izahnamesinin
yayımlanmasını gerekli gördüğü takdirde, buna da göndermede bulunulur.
Sermaye
taahhüdünün ifası, para yatırılması veya takas yoluyla bir mevduat veya katılım
bankası aracılığıyla gerçekleştirilir.
Pay
sahipliği hakları, sermaye taahhüdünün ifası ile doğar.
ŞARTLI SERMAYE ARTIRIMINDA İŞLEM DENETÇİSİ
RAPORU-Hesap döneminin kapanmasından sonra veya yönetim kurulunun istemi
üzerine daha önce, bir işlem denetçisi tarafından verilecek raporla, payların
ihracının kanuna, şirket esas sözleşmesine ve gereğinde izahnameye uygun olup
olmadığı denetlenir ve uygunluk halinde işlem denetçisi bu uygunluğu yazılı
olarak doğrular.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMINDA
ESAS SÖZLEŞMENİN UYGUN DURUMA GETİRİLMESİ-İşlem denetçisinin yazılı doğrulamasını aldıktan
sonra, yönetim kurulu, sermaye artırımı beyannamesinde, yeni çıkarılan payların
sayısını, itibari değerini, türlerini, belirli gruplara tanınan imtiyazları
veya hesap dönemi sonundaki veya denetleme tarihindeki sermayenin durumunu
belirler.Yönetim kurulu şirket esas sözleşmesini mevcut duruma uyarlar. Yönetim
kurulu beyannamede, denetleme doğrulamasının kanunda öngörülen bilgileri
içerdiğini tespit eder.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMININ
TİCARET SİCİLİNE TESCİLİ-Şirket yönetim kurulu, hesap döneminin kapanmasından itibaren en geç
üç ay içinde, şirket esas sözleşmesi değişikliğini ticaret siciline tescil
ettirir. Sermaye artırımına ilişkin yönetim kurulu beyannamesi ile işlem
denetçisinin denetleme doğrulaması da Ticaret Siciline tevdi olunur.
ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMININ
ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMESİNDEN ÇIKARILMASI
Şartlı
sermaye artırımı ile ilgili olarak, değiştirme ve alım hakları sona erip bu
husus işlem denetçisi tarafından bir raporla doğrulanınca, şirket yönetim
kurulu, şarta bağlı sermaye artırımına ilişkin hükmü esas sözleşmeden çıkarır.Yönetim
kurulu beyannamede, işlem denetçisi tarafından verilen denetim raporunun
gerekli kayıtları içerdiğini tespit eder. Şarta bağlı sermaye artırımı hükmü
Ticaret Sicilinden de silinir.
SONUÇ-01.07.2012 Tarihinde yürürlüğe
girecek olan yeni Türk Ticaret Yasasında, anonim şirketlerin sermaye
artırımlarında halen yürürlükte bulunan yasa hükümlerine göre önemli
denilebilecek değişiklik düzenlemeleri yer almaktadır.
Nakdi
sermaye artırımlarının yüzde yirmi beşinin sermaye artırımının tescilinden önce
bir bankada bloke edilmesi, kalan sermaye taahhüdünün ödeme süresinin üç yıldan
iki yıla indirilmesi, gerek sermaye taahhüdü yoluyla sermaye artırımı, gerek iç
kaynaklardan sermaye artırımı ve gerekse şarta bağlı olarak yapılacak sermaye
artırımlarında işlem denetçisinin denetleme ve doğrulamasının aranılması bu
yeniliklerden hemen akla gelenleridir.
Yine,
şirket bilançosunda, ilgili mevzuatın sermayeye eklenmesine izin verdiği
fonların bulunması halinde, bu fonlar sermayeye eklenmeden, sermaye taahhüdü
yoluyla sermaye artırımı yapılamayacaktır. Ancak eş zamanlı olarak hem fonlar
sermayeye eklenip, hem de nakden sermaye taahhüdü yoluyla sermaye artırımı
yapılabilecektir.
Sermaye
artırımı ile ilgili olarak yapılan değişikliklerin sonuçlarını ve piyasalara
etkilerini, yasanın yürürlüğe girmesiyle hep beraber göreceğiz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder