Dernekler
Kanunu ve Türk Medeni Kanununun dernek denetim kurulları hakkındaki amir
hükümlerini incelenmek gerekmektedir. Derneklerde iç denetim ve denetim
kurullarının kuruluş, işleyiş ve çalışma usulleri, 5253 sayılı kanunun 9. ve
19. maddeleri ve 4721 sayılı kanunun 86. maddesi ile şu şekilde düzenlenmiştir.
5253 Sayılı Dernekler Kanunu;
“İç denetim MADDE 9 — Derneklerde iç denetim esastır.
Genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim
yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir.
Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim
yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Denetim
kurulu; derneğin, tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için
sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip
göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun
olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere
göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor
halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
Denetim
kurulu üyelerinin istemi üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek
yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri,
müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.”
“Beyanname verme yükümlülüğü ve
denetim MADDE 19
— Dernekler, yılsonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin
sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülkî
idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin
esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Gerekli
görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda
faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun
olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülkî idare amiri tarafından
denetletilebilir. Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez.
İçişleri Bakanlığı ve mülkî idare amirlerinin yapacağı denetimler mesai
saatleri içerisinde yapılır. Bu denetimler en az yirmi dört saat önce
derneklere bildirilir.
Denetim
sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve
kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim
yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi
zorunludur.
Denetim
sırasında, suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi hâlinde, mülkî idare amiri
durumu derhal Cumhuriyet savcılığına ve derneğe bildirir.” denilmektedir.
4721 Sayılı Türk Medeni
Kanunumuzda Derneklerin iç Denetimi konusunda;
“MADDE 86- Denetim kurulu, üç asıl ve üç
yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur.
Denetim
kurulu, denetleme görevini, dernek tüzüğünde belirtilen esas ve usullere göre
yapar; denetleme sonuçlarını bir raporla yönetim kuruluna ve genel kurula
sunar. “ denilerek Derneklerde denetim konusunun mahiyeti, denetim kurulunun
oluşumu ve çalışma şekli izah edilmiştir.
Denetim Nasıl olacak? Denetimin
Konusu ne olacak?
Denetim
Kurulu, 1 yılı geçmeyen aralıklarla Dernek faaliyetlerini denetlemek ve denetim
sonucunu raporlayarak Yönetim Kuruluna, toplandığı zaman ise Genel Kurula
sunmakla mükellef kılınmıştır. Dernek Denetim Kurulu bu mükellefiyeti dışında
dernek tüzüğü ile emredilen ve temel mevzuata aykırı olmayan diğer denetim
görevlerini de yapmakla görevlidir.
Denetim,
derneğin tüm faaliyetlerinin tüzük amaçları doğrultusunda yürütülüp
yürütülmediği, bu faaliyetler yürütülürken oluşan para hareketlerinin kontrolü
ve esasen mali yapının detaylı bir şekilde incelenmesi ve mevzuata uygunluğunun
denetlenmesi şeklinde yapılmalıdır.
Konunun
detaylarına inerek ana denetim konularını şöyle sıralayabiliriz;
Dernek
üyelik işlemleri ile ilgili denetim faaliyeti, genel kurul toplantılarının
zamanında yapılıp yapılmadığı, genel kurula davet usulleri, Dernek
faaliyetlerinin kanun, yönetmelik ve tüzüğe uygunluğu, Derneğin gelir ve
giderlerin, defterlerinin kayıt yöntemleri, muhasebe kayıtlarının uygunluk
denetimi, beyannamelerin zamanında ve doğru olarak verilip verilmediği gibi
temel başlıklarda denetim faaliyeti yapılmalıdır. Tüm bu denetim çalışmalarının
sonunda Dernek faaliyet dönemi ile ilgili eleştiri, tavsiye ve denetim
sonuçları ile elde edilen verilen Yönetim Kuruluna raporlanmalıdır.
Sonuç:
Eski
Dernekleri Kanunumuzda yer alan ve Derneklerin denetim görevini kolluk
kuvvetlerine bırakan mevzuatımız yeni Dernekler Kanunu ile Derneklere iç
denetim sorumluluğu vermiştir.
Eski
sistemde sadece esas mali denetim iken yeni Dernekler Kanunu ile faaliyet ve
uygunluk denetimi birleştirilmiştir.
Derneklerimiz
öncelikle mevcut Dernek Tüzüğünü bir hukukçu ve mali müşavir desteği ile Yeni
Dernekler Kanununa uygun ve çağın gereklerini karşılar hale getirmekle
yükümlüdürler. Özellikle Denetim Kurulu ve iç denetim konuları Tüzükte detaylı
olarak yer almalıdır.
Derneklerin
Denetim Kurulunda en az bir mali müşavir ve bir hukukçu görev almalıdır.
Derneklerin
iç denetimine ilişkin olarak standart bir denetleme biçimi bulunmamakla
birlikte İçişleri Bakanlığı Dernekler Daire Başkanlığınca 11.05.2009 tarih ve
2009/45 sayılı genelge ekinde yayınlanan Dernek İç Denetim Raporu Rehberi, bu
konuda hazırlanan kaynak niteliğinde bir dokümandır. Dernek Denetim Kurulları
yukarıda belirtilen rehber ışığında ve aynı genelge ekinde yayınlanan Dernek İç
Denetim Raporu örneğini esas alarak denetimlerini yapmaları tavsiye olunur.
Yararlanılan Kaynaklar:
5253
Sayılı Dernekler Kanunu
4721
Sayılı Türk Medeni Kanunu
Gürdoğan
Yurtsever http://www.derinfutbol.com/spor-kuluplerinin-ic-denetim-yapilari/
İşletmelerde
İç Denetim Faaliyetinin Rolü ve Katma Değeri, Ali Kamil Uzun, CPA, CFE
Derneklerde
İç Denetim ve Dernek Denetim Kurulunun Yetki ve Sorumlulukları, Mintez ŞİMŞEK,
Müfettiş, Türk Kızılayı Teftiş Kurulu
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder