TEKNOKENT 2014

SON TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ YÖNETMELİĞİ UYGULAMASIYLA GETİRİLEN YENİLİKLERİN DİĞER AR-GE VE YENİLİK DESTEK PROGRAMLARI İLE BÜTÜNLEŞTİRLMESİ SEMİNERİ

 Prof. Dr. Atila BAĞRIAÇIK-Ulusal ve Uluslar arası Ar-Ge ve Yenilik Hibe
Fonları Uygulayıcısı, YMM, Baş Denetçi

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri( TGB ) Kanunun Uygulama Yönetmeliği i 12 Mart 2014 tarihinde yayınlanarak hem kanunla yapılan değişiklikler mükellefler tarafından uygulanabilir hale getirilmiş hem de 5746 Sayılı Araştırma Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile TGB Kanunu arasındaki uygulama farklılıkları giderilmiştir ve Ar-Ge mevzuatları arasında paralellik sağlanmaya çalışılmıştır.Teknopark ya da Teknokent’teki  gerek yönetici şirket gerekse de bölgede faaliyette bulunan girişimciler açısından getirilen bu değişiklikleri şu şekilde özetleyebiliriz;

 YÖNETİCİ ŞİRKETLERE İLİŞKİN İYİLEŞTİRMELER

• Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin sorumlulukları arasında Ar-Ge yapmaya ve yaptırmaya yönelik faaliyetlere ve yeni girişimcilere daha yoğun vurgu yapılmaktadır.  Bu kapsamda Teknoloji Transfer Ofisleri, Kuluçka Merkezleri ve Teknoloji İş Birliği Programlarının etkinliği i ve bu programların çıktılarının ticarileşmesini sağlamak amacıyla yönetmeliğe yeni maddeler eklenmiştir. Bu maddelerde belirlenen sürelerde yönetici şirketlerin mutlaka TTO ve Kuluçka Merkezi kurmaları gerekmektedir. Bölge faaliyete geçtikten sonra; üç yıl içerisinde Teknoloji Transfer Ofisinin, Bölge içerisinde KOSGEB tarafından işletilen teknoloji geliştirme merkezi yok ise en geç bir yıl içerisinde kuluçka merkezinin kurulması gerekmektedir. 
• Yönetici şirket, kuluçka firmalarına birim metrekare kira ücretlerinin  kamu destekli Ar-Ge projesine sahip olanlar için yüzde 25, diğerleri için %50′sinden fazla olmamak üzere, Ar-Ge projesi süresi esas alınarak en fazla 36 aya kadar indirimli yer tahsis edebilecektir.

-Ar-Ge projelerine verilen önemin bir göstergesi olarak, başka bir kamu ve uluslararası Ar-Ge destek programları kapsamında desteklenen projelerin Bölge işletme yönergesinde aksi yönde bir uygulama öngörülmedikçe yeniden incelemeye ve onaya tabi tutulmaması esası getirilmiştir.

• Bölgenin kurulacağı yer seçimlerinde; Ar-Ge ve sanayi potansiyeline ek olarak finansal yeterlilik de aranmaya başlanmıştır. Finansal yeterliliğin aranmasındaki ana amaç; devlet kaynaklarının yanı sıra finansal imkânları olan Ar-Ge ve teknoloji geliştirme ile ilgili kooperatif tüzel kişiliğinin de yönetici şirket kurucuları arasında yer alabilmesi ve sonradan ortak olabilme imkânı verilmesidir.
• Bölgedeki kuruluş, genişleme veya daralma faaliyetlerinin her biri için ayrı bir prosedür oluşturulmuş, başvuru dosyalarında istenen bilgi ve belgeler farklılaştırılmıştır.
• Değerlendirme Kurulunda DPT, TTGV temsilcileri üyelikten çıkartılmış, Maliye ve Kalkınma Bakanlığı temsilcileri yeni kurul üyeleri olmuşlardır.
• Yönetici şirketin Destek talebinde bulunabileceği alanlar genişletilmiş, TTO, Kuluçka Merkezi ve Teknoloji iş birliği programları ile ilgili destek talepleri, Kalkınma Bakanlığı’na bildirilecektir.

-         Yönetici şirketin esas sözleşmesinde yapılan değişikliklerin Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayımlanması gerekmekte ayrıca Yönetici şirket kuruluş işlemlerinin, Bölge kuruluş kararının Resmi Gazete yayımlanmasından itibaren 1 yıl içerisinde tamamlanması gerekmektedir.

 TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİNDE YER ALAN FİRMALARA İLİŞKİN İYİLEŞTİRMELER

1.MUAFİYET VE İSTİSNALARIN SÜRESİNİN UZATILMASI-TGB Kanunu kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin münhasıran bu bölgelerdeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.

 Muafiyet ve istisnalardan yararlanılabilmesi için Vergi Dairesine yapılacak başvuru dosyasına yönetici şirketten alınan söz konusu vergi mükelleflerinin Bölgede yer aldığını ve mükelleflerin faaliyet alanlarını gösteren belge de eklenir, aksi takdirde istisna uygulanmaz.

 Yönetici şirket, ayrıca, Kanunun uygulanması ile ilgili olarak düzenlenen kâğıtlardan ve yapılan işlemlerden dolayı damga vergisi ve harçtan muaftır. Yönetici şirket, bu muafiyet ve istisnaların uygulanabilmesi için bağlı bulunduğu vergi dairesine başvuruda bulunur.

 2.PERSONEL İSTİHDAMI VE ÜCRETLENDİRMEYE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER

• Yeni yönetmelikte araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personeli tanımlarına ilave olarak  Destek Personelleri ve Teknisyenler eklenerek daha önce Ar-Ge personelleri için geçerli olan muafiyet ve istisnalar destek personelleri ve teknisyenler için de geçerli hale getirilmiştir.
• Destek personeli hesaplamalarında Ar-Ge personel sayısının %10′unu aşmaması kaydıyla, brüt ücreti en az olan destek personellerine her türlü vergi istisnası uygulanacaktır.
• Ulusal Bayram, genel tatiller hakkında belirtilen tatil günleri teşvik uygulamasında dikkate alınacaktır.
• Ücretlerin brüte iblağ edilmesi gerektiği durumlarda kanunla sağlanan vergi teşviklerinin dikkate alınmaksızın hesaplanması gerektiği belirtilmiştir.
• Ar-Ge ve destek personelinin bu kanun kapsamında elde ettiği tüm gelirler (ücret, prim ikramiye vb ödemeler) istisna kapsamına dâhildir.
• Ar-Ge projelerinde çalışan personellerin aylık olarak yönetici şirkete onaylatılması devam etmektedir.
• Bölge dışında geçirilen sürelerin bir kısmının belirli izinlerle istisna kapsamına alınması sağlanmıştır. Bu kapsamda bölge dışında geçirdiği sürelere ait ücretleri; firmanın Ar-Ge personeli için % 25,üniversite bünyesinde kadrolu olan öğretim elemanları için % 50 oranında gelir vergisi kapsamı dışında tutulacaktır. 

 Bölge dışında geçen sürelere istisna uygulamak için;

• Girişimci şirketin yürüttüğü yazılım ve/veya Ar-Ge projesinin bir kısmının Bölge dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu hallerde, girişimci şirket, yazılım ve/veya Ar-Ge projesinin Bölge dışında geçirilmesi gereken kısımlarına ilişkin gerekçeli teklifi ile çalışanların projeler itibarıyla sayıları ve nitelikleri, bu personelin projelerde görev aldığı süreler, ücretlerine ilişkin bilgiyi yönetici şirkete sunar.
• Girişimci şirket tarafından sunulan gerekçeli teklif yönetici şirket tarafından incelenir ve söz konusu yazılım ve/veya Ar-Ge projesinin bir kısmının Bölge içinde yürütülemeyeceğinin (Bölge dışında yapılmasının zorunlu olduğunun) tespit edilmesi ile Bölge dışında yürütülen yazılım ve/veya Ar-Ge faaliyetlerinin Bölgede yürütülen aynı yazılım ve/veya Ar-Ge projesi kapsamında olduğunun tespit edilmesi şartıyla, gerekçeli teklif yönetici şirket tarafından onaylanır.
•  Bölgede çalışan Ar-Ge personelinin, yürüttüğü yazılım ve/veya Ar-Ge projesi ile ilgili Bölge dışında geçirdiği süreye ilişkin yazılım ve/veya Ar-Ge çalışması yapılan kurum veya kuruluştan aldığı belge yönetici şirkete sunulur.

3.AR-GE PROJESİ ÇIKTILARININ BÖLGEDE SERİ ÜRETİMİNE İZİN VERİLMESİ

• Daha önceki yönetmelikte Teknoloji Geliştirme Bölgesinde üretime yönelik yasaklamalar yer alırken,  Ar-Ge’nin ticarileşmesi amacının ön planda tutulması neticesinde önemli bir düzenleme yapılmış ve TGB içinde Ar-Ge projesi geliştirilmesinin yanında seri üretim yapılmasına da olanak sağlanmıştır.

• Firmalar, Bölgede başlatıp sonuçlandırdıkları Ar-Ge projeleri sonucu elde ettikleri teknolojik ürünün üretilmesi için gerekli olan yatırımı, yönetici şirketin uygun bulması ve Bakanlığın izin vermesi şartıyla, herhangi bir Bölge içerisinde yapabilirler. Söz konusu yatırıma konu olan teknolojik ürünün üretim inin izin belgeleri, ilgili kurum ve kuruluş tarafından Bakanlık görüşü alınarak, öncelikle verilir. Bu yatırımlara ilişkin faaliyetler, Vergi Usul Kanunu gereğince tutulması zorunlu defterlerde, yatırım yapan işletmelerin Bölgede yürüttükleri Ar-Ge faaliyetlerinden ayrı olarak izlenir. Bu yatırımlar nedeniyle Bölgede çalışan personel ve bu yatırımlarından elde edilecek kazançlar Bölge dışında faaliyet gösteren işletmelerin ve bunların personelinin tabi olduğu esaslara göre vergilendirilir. Başka bir deyişle bu tür teknokent’teki yatırım faaliyetleri için vergi muafiyeti ve istisnası söz konusu olmamaktadır.

 4.TEKNOKENT’TE KDV UYGULAMASI

 KDV Kanunu’nun geçici 20. maddesi uyarınca, 4691 Sayılı Kanun’a göre Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde münhasıran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetlerinin Katma Değer Vergisi Kanunu kapsamında katma değer vergisinden müstesna tutulması için yönetici şirketin onayı alınarak ilgili vergi dairesine başvuruda bulunulur.

 5.UYGULAMADAKİ DÜZENLEMELER

• Eski yönetmelikte tüm bildirimlerin Maliye Bakanlığı’na yapılması gerekli iken, yeni yönetmelikte Vergi Dairesine bildirim ve beyan yeterli hale getirilerek prosedürlerde azaltmalar yapılmıştır.
• 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile 5746 Sayılı Araştırma Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunda birçok uygulama benzerlik göstermekle beraber, firmaların her iki kanunun kapsamına girmesi durumunda uygulamada ne yapacaklarına ilişkin hususlar net değildi ve firmalar Teknoloji Geliştirme Bölgesinde yer alıyorsa 5746 sayılı kanundan faydalanamıyorlardı. Düzenleme ile firmalara seçim hakkı verilmiş olup,  5520 sayılı Kanun, 193 sayılı Kanun ve 5746 sayılı Kanunda yer alan vergisel teşviklerden yararlanmak isteyenler, bu durumu Maliye Bakanlığına ve Bölge yönetici şirketine eş zamanlı olarak bildirimle yapabilme imkânı sağlanmıştır.
• Bölgede yer alan firmaların faaliyetlerinin denetlenmesi ve standartlaştırılması için formatlar geliştirilmiş ve girişimcilerin her 3 aylık faaliyetlerine ilişkin bildirimlerinin Mali Müşavir veya YMM tarafından onaylanması istenmiştir. Firmalar/girişimcilerin onaylattıkları bu belgeleri yönetici şirkete iletmeleri zorunlu tutulmuştur. Ayrıca bu formların belirlenen zamanlarda teslim edilmemesi durumunda yaptırım olarak muafiyetlerden yararlanıp yararlanılmaması Bakanlık incelemesine bağlanmıştır.
• Eski yönetmelikte Maliye Bakanlığı’na beyan edilen yönetici şirkete onaylatılan listeler, artık inceleme ve denetimler için saklanacaktır.(Kaynak: Sistem Global Danışmanlık)

SONUÇ

• Yeni getirilen düzenlemeyle istisna ve muafiyetlerde iyileşme yanında bölgede seri üretim imkânının getirilmiş olmasına rağmen, yeni uygulama ile firmalara değişik destek programları arasında seçim hakkı getirilmiş olduğundan bizce stopaj, SGK desteği,  Ar-Ge indirimi mali teşviklerin sürekliliğinin ve kapsamının genişletilmesi yanında geri ödemesiz(hibe) ve geri ödemeli fonların sağlanması için Teknoloji Geliştirme Bölgesi teşviklerinin aşağıdaki desteklerle de geliştirilmesi bakış açısının geliştirilmesi gerektiği görüşündeyiz:

• Yazılım ve sınai imalat faaliyetlerine yönelik Ar-Ge ve Yenilik destek programları için TÜBİTAK, KOSGEB, EUREKA projeleri hazırlanıp onaylanması halinde %40- 75 oranlı hibeler ile SGK, gelir vergisi stopajı ile % 100 Ar-Ge indiriminin 5746 sayılı Ar-ge Kanununa göre elde edilmesi,

• Ar-Ge projesinin tamamlanmasından sonra KOBİ’LER için yaklaşık 500.000 TL’lik geri ödemesiz ve ödemeli seri üretime yönelik KOSGEB Endüstriyel Uygulama programının uygulanması,

• Ar-Ge projesinin tamamlanmasından sonra Teknolojik ürünün seri üretimi için 5. Bölge Yatırım Teşvik Belgesinin alınarak geniş desteklerden yararlanılması,

• Patent ya da faydalı model alınması ile Ar-Ge projesi tamamlanan ürünlerin seri üretimine geçilmesi halinde torba kanunla yasalaşarak 1 0cak 2015 tarihinde yürürlüğe girecek uygulama ile koruma süresince yurt içine KDV’siz satış ile gelir ve kurumlar vergisinde % 50 indirim uygulaması için ön hazırlıkların başlanması,

• AVRUPA BİRLİĞİ H2020 Araştırma ve yenilik çerçeve programı ile EUREKA programına yönetici şirketin ve firmaların katılarak, hem mevzuatta geçen TTO ve Teknoloji İşbirliği Programlarına işlerlik kazandırılması hem de H2020’nin %87;5-125 oranlı hibe desteklerinden yararlanılması.