Sosyal güvenlik kurumlarının açıkları arttıkça, devletin ilk müdahale ettiği alan emeklilik hakkı olur. Devletin gözünü diktiği ikinci alan ise emekli aylığıdır. Yıllarca bürokrasinde görev yaptığım için burada dönen tüm dolapları bilirim. İşte bu nedenle herkesin aklını kurcalayan o soruya yanıt vermek bize düştü. 6 gün sürecek yazı dizimizde kimlerin hangi şartlarla, ne zaman emekli olabileceğini örneklerle açıklayacağız. Mevcut haklarınızı öğrenmeniz ve en azından haklarınızda geriye gidişe ‘dur’ diyebilmeniz için bu yazı dizisini sizler için hazırladık.
EMEKLİLİK YAŞI SÜREKLİ DEĞİŞTİ
Çalışanların emekliliklerinin geciktirilmesi ilk kez, 1987 yılında 3395 Sayılı Kanun ile Turgut Özal döneminde oldu. Düzenleme ile emeklilikte belirli bir süre prim ödeme ve belirli bir süre sigortalı olma şartının yanında belirli bir yaşı tamamlama şartı getirildi. 1992 yılında 3774 Sayılı Kanun ile dönemin Başbakanı Süleyman Demirel emeklilikte “YAŞ” şartını tamamen kaldırdı. 8 Eylül 1999’da DSP, MHP, ANAP Koalisyon Hükümeti’nce TBMM’den geçirilen 4447 Sayılı Kanun ile emeklilikte “YAŞ” şartı yeniden sağlanırken eski çalışanlar için “KADEME” getirildi. 4447 Sayılı Kanun’un eski çalışanlarla ilgili “KADEMELER” Anayasa Mahkemesince iptal edildi ve TBMM iptal edilen bu “KADEMELER” ile ilgili yeni bir düzenleme yaptı. 23 Mayıs 2002 tarihinde yasalaşan 4759 Sayılı Kanun, 1 Haziran tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. Ardından bu kez 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 1 Mayıs 2008 günü ve sonrasında işe girenler için yeni bir emeklilik zamanı belli edildi ve kademeler getirildi.
3 FARKLI EMEKLİLİK ZAMANI VAR
08.09.1999 gününden önce işe girenler için ayrı bir emeklilik zamanı,
08.09.1999 ile 30.04.2008 tarihleri arasında işe girenler ayrı bir emeklilik zamanı,
01.05.2008 günü ve sonrasında işe girenler için ise daha başka bir emeklilik zamanı hesaplaması vardır. Buna dikkat edilmeli.
Yaştan nasıl emekli olursunuz?
Bazı çalışanların prim gün sayısı 5000’lere ulaşamaz. Bu kişiler için daha az prim ödeme gün sayısı ile ilerlemiş yaşlarında emekli olmaları mümkündür.
* Erkeklerin SSK’dan 3600 gün ile yaşlılıktan emeklilik şartları (08.09.1999 öncesi işe girenler)
08.09.1976 (dahil) dan önce işe başlamış olan erkekler 3600 gün sayısını tamamlamak şartıyla eskinden olduğu gibi 55 yaşında emekli olur. Bunlardan (yani 08.09.1976 günü ve öncesinde işe girişi olanlar) hala prim ödemeye veya çalışmaya devam eden var ise 3600 günü ve 55 yaşını tamamladıkları gün emeklilik talebinde bulunabilirler.
* 23.5.2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış, 55 yaşını doldurmuş ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş bulunanlar istekleri halinde emekli olabilirler.
Yukarıdaki şartları yerinde getiremeyenler ise;
Aşağıdaki üç şarttan hepsini tamamladıkları tarihe göre 55 yaşından geç emekli olacaklardır. En az 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlayan, en az 3600 gün prim ödeyen ve 55 yaşını tamamlamış olanlar aşağıdaki belirtilen tablodaki yaş dilimlerinde emekli olmaya hak kazanacaklardır.
Bu tabloya mutlaka bakın
İşe başlama tarihiyle kast edilen SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya özel banka/borsa sandıklarının iştirakçisi olarak ilk kez sosyal güvenlik sistemine dahil olunan tarihtir. Çıraklık ve staj süresi sigortalılık başlangıcı değildir.
Yukarıdaki üç şartın tamamının gerçekleşmesinden sonra yapılacak başvuru ile emekli olunabilir.
Hangi kurumdan emekli olunacağının tesbiti; son yedi yıllık prim ödeme süresi (boş geçen süreler sayılmaz) içinde en çok hangi kuruma prim ödenmiş ise o kurumdan ve o kurum mevzuatına göre emeklilik zamanı belli olur.
2008’ten sonra işe başlayanlar dikkat!
1 Mayıs 2008 tarihinden sonra işe girenlerin NORMAL emeklilik şartları;
İlk defa 01.05.2008 tarihi ve sonrasında işe girmiş yani sigortalı olmuş veya olacak erkeklerden 4/A bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, 7200 iş günü sayısının doldurulduğu tarihe göre de aşağıdaki yaş şartları belirlenir. SSK’lı erkek erken emekli olabilir mi?
SSK’lı erkek erken emekli olabilir mi?
Erkekler SSK’dan 4500 gün ile nasıl emekli olabilir?
08.09.1999 ile 30.04.2008 arasında ilk defa işe giren erkekler kısmi emeklilik şartıyla yani 4500 gün ile emekli olabilmeleri için 60 yaşını tamamlamış, 25 yıldan bu yana sigortalı olması gerekir. Görüldüğü üzere, 08.09.1999 gününden sonra işe girenler için normal emeklilik şartlarında sigortalılık süresi diye bir şart kalmamış iken kısmi emeklilik için 25 yıllık bir sigortalılık süresi şartı da getirilmiştir.
Erkekler 5400 gün ile nasıl emekli olabilir?
1 Mayıs 2008 ve sonrasında işe giren erkeklere prim gün sayısı şartı 5400 gün olarak uygulanır.
5400 günü 31.12.2035 tarihine kadar tamamlayan erkekler 63 yaşında emekli olurlar ama diğerleri için yaş,
1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında 5400 günü tamamlayan erkek için 64,
2) 1/1/2038 gününden sonra 5400 günü tamamlayan erkek için 65, olarak uygulanır. Ancak yaş hadlerinin uygulanmasında 5400 prim gün sayısı şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadleri esas alınır. Ali Tezel
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder